غار دربند، مهدیشهر

نام انگلیسی:  Darband Cave    نام فارسی :  غار دربند

غار دربند مهدیشهر با 140 میلیون سال عمر دومین غار آهکی بزرگ در ایران است. هرچند از سالهای گذشته این غار برای کوهنوردی و غار نوردی مورد استفاده قرار می گرفت اما کارشناسان معتقدند با ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی در کنار آن، این غار در آینده‌ای نزدیک به یکی از قطبهای گردشگری ایران تبدیل خواهد شد.
غار دربند در فاصله بیست کیلومتری شمال سمنان و دو کیلومتری شمال غربی شهر مهدیشهر و در قسمت میانی رشته کوههای البرز قرار گرفته و دهانه غار در کمرکش کوه زیبا و برافراشته‌ای در دره سرسبز دربند جای گشوه است.
در گذشته مدخل ورودی غار بسیار باریک و صعب العبور بوده اما در سال جاری با یک سلسله عملیات توسط شهرداری مهدیشهر حفاری مدخل ورودی اصلاح شده و با اجرای سیستم تامین روشنایی دسترسی به غار و تماشای مناظر شگفت‌انگیز و اسرارآمیز آن آسان‌تر شده است.
این غار برای نخستین بار در سال 1325 توسط هیئت کوهنوردی ایران مورد بررسی و کاوش قرار گرفت و در سال 1327 یک گروه 4 نفری از کوهنوردان به قصد کشف غار به داخل آن عزیمت کرده و موفق به کشف آن شدند.
قدیمی‌ترین آثار کشف شده که نشان از استفاده از غار دارد به قرن پنجم هجری باز می گردد و مستندترین آن سکه طلایی است که اگرچه قسمتی از آن شکسته اما خط کوفی آن نشان دهنده آن است که مربوط به اواخر دوره سلجوقی و اوایل حمله مغول است و کاسه‌های لعابی مازندران و سفال‌های ظریف‌کار گرگان از صنایع قرن 6-5 هجری قدیمی‌ترین آثاری است که از غار به دست آمده است.
همچنین در تاریخ ثبت است که در حکمرانی اسپهبدان طبری در دوره سلجوقیان و جنگ‌های آنان با اسماعیلیه غار مورد استفاده قرار گرفته است و از آن به عنوان پناهگاه بهره گرفته‌اند.
در پشت مدخل ورودی غار تخت بزرگی قرار دارد که عرض آن 2/11 متر و طولش 8/17 متر است و مبین سکونت عمده جمعیت در غار است.
اساس گزارش ارائه شده توسط شهرداری مهدیشهر غار دربند مهدیشهر با 140 میلیون سال قدمت برآمده از چین خوردگیهای دوران تریاس از دوره مزوزوئیک است که در دوران ژوراسیک بالا آمده است. غار کاملا آهکی و شکل گرفته از رسوبات آهکی بوده و به مرور زمان حاصل شده است و احتمالا باید دومین غار آهکی کشور پس از علیصدر همدان باشد. مدخل غار شگفت‌انگیز دربند به عرض 75/2 متر، ارتفاع آن 3 متر و طول 24 متر است. پس از عبور از دهانه غار به تالاری بیضی شکل به طول بیش از 95 متر می‌رسیم که عریض‌ترین قسمت آن بیش از 36 متر به ارتفاع 27 متر با حالتی ساده و بدون پیچ و خم است.
کف غار سنگلاخ، دارای پستی و بلندی‌های زیاد است که در اثر رطوبت هوا، گل و لای اکثر نقاط آن را پوشانده و با وجود این که هنوز انتهای غار پیدا نشده و عموما طول آن را چندین کیلومتر تخمین می‌زنند، احتمال این که تمام غار اینگونه باشد زیاد است.
در سمت راست غار و نزدیک یک ستون بزرگ حوضچه آب صاف و کوچکی است که سراسر سال آب در آن وجود دارد. هرچند در نتیجه آزمایشات انجام شده غیر شرب بودن آب محرز شده است و مقدار زیادی املاح دارد و کف آن انباشته از گل و لای است اما وجود این حوضچه و آب در این غار زیبایی آن را دوچندان کرده است. هوای غار نسبتا خنک بوده و در قسمت انتهایی غار که تاکنون کشف شده 15 درجه سانتیگراد برودت داشته و به طور متوسط 10 درجه اختلاف حرارت باهوای بیرون دارد.
این غار از یک تالار بزرگ به طور تقریبی 100 متر و عرض 40 متر و ارتفاع 30 متر تشکیل شده است.
بعد از گذشتن از یک دالان باریک با سقفی کوتاه به طول 26/10 متر محوطه بزرگ و وسیع بیضی شکل به طور تقریبی 90 متر و عرض 35 الی 40 متر وجود دارد. ارتفاع غار تقریبا 30 متر است. ستون آهکی با نظم و آرامش خاص با دیواره‌ای مواج یادآور شمع‌های بزرگ در حال سوختن است که در تمام گوشه و کنار غار پراکنده است.
ستون‌های بزرگ استلاگتیت و استلاگمیت و دیواره‌های آهکی و گل کلمی و خرده سنگ‌های آهکی با اشکال مدور و منظم فراوان در طرح‌های مختلف کوچک و بزرگ هر بیننده را متحیر و ساعت‌ها غرق در تماشا و تفکر می‌کند.
قطر ستون‌های آهکی استلاگمیتی متفاوت است. بعضی از آنها به 3 متر می‌رسد و ارتفاع آن نیز متغیر است. بلندترین به 15 متر می‌رسد. در بخش انتهای غار، حوضچه‌ای است با 12 متر وسعت که عمق زیادی ندارد.