ساز تمبیره

کی از سازهایی که در مراسم مختلف از جمله مراسم نوبان(نوعی باد در جنوب ایران)استفاده می شود، تمبیره نوبان نام دارد که سازی است مقدس و بیشتر در استان هرمزگان کاربرد دارد؛ در واقع این ساز همان«کیسار حبشی» یا «تمبورای اتیوپیایی» است.حضور تمبیره در مراسم نوبان با تشریفات خاصی همراه است و می بایست آداب و رسوم خاصی نیز رعایت شود؛ کشیدن سیگارو قلیان در مجلسی که تمبیره باشد حرام است؛ در مجلس تمبیره باید بدون کفش و جوراب وارد شد؛ نوبی ها معتقدند که تمبیره مسلمان است و کسی که به تمبیره دست می زند باید پاک و طاهر باشد؛ در خارج از مجلس نوبان تمبیره به دیوار اتاقی که بدون رفت و آمد است آویزان می شود و روی آن پارچه ی تمیزی قرار می گیرد و هیچ کس جز افراد ویژه حق دست زدن به تمبیره را ندارد.

کاسه طنینی گرد و قدح مانندی از چوب دارد. روی کاسه پوست ضخیمی(معمولا از جنس پوست گاو) کشیده می شود. روی پوست چهار سوراخ ایجاد شده و دو سوراخ پایینی باز و در افزایش طنین ساز مؤثراند. از دو سوراخ بالایی دو عدد چوب به طور مایل وارد کاسه شده و در انتهای پایینی کاسه به هم متصل شده اند. انتهای دیگر این چوب ها بوسیله  یک چوب افقی به هم متصل شده اند که کلاف مثلثی شکلی را تشکیل می دهند. خرک در نقطه معینی از پوست قرار دارد که به آن کرسی می گویند. وترها شش عدد هستند که از یک طرف به سیم گیر که حلقه ای فلزی است متصل اند و از طرف دیگر پس از عبور از خرک به دور قاعده  کلاف مثلثی شکل پیچیده می شوند.

این ساز فاقد گوشی برای کوک کردن است. وترها برای متصل شدن به قاعده  مثلثی شکل، در لابه لای طناب های نخی یا باریکه های پارچه ای تنیده و به دور چوب قاعده  کلاف مثلثی شکل پیچیده می شوند. با چرخاندن وترهای تنیده شده در بند و پارچه، کشش وترها را تغییر می دهند و به این ترتیب تمبیره نوبان را کوک می کنند. پوست روی کاسه از طریق شبکه های چرمی یا نخی به صورت خاصی پشت کاسه بسته و متصل می شود. تمبیره با مضرابی از جنس شاخ گاو نواخته می شود و به آن گرم می گویند. تزیینات این ساز هم قابل توجه است و به دو قسمت انتهای قاعده کلاف مثلثی شکل آن، چندین رشته بالشتک های پارچه ای در رنگ های مختلف آویزان است. ضلع های چوبی کلاف معمولاً با پارچه های رنگین پوشیده می شوند. یک بالشتک بزرگتر نیز اغلب روی کاسه می گذارند تا زبری کاسه و طناب های چرمی پوست به دست نوازنده آسیب نرساند.از نظر تکنیک های اجرایی نیز تمبیره با مضراب هرمی شکل حجیمی از جنس شاخ گاو نواخته می شود و معمولاً در سمت چپ نوازنده به گونه ای قرار می گیرد که کاسه  آن به پهلوی چپ نوازنده می چسبد و انتهای کاسه روی زمین قرار می گیرد. برای نواختن تمبیره از هر دو دست استفاده می شود.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.