بازار اردبیل در میانه شهر و در طرفین خیابان امامـ خمینی واقع گردیده و به جهت قدمت و دارا بودن معماری سنتی از بازارهای تاریخی و جالب توجه ایران به شمار میآید و چون دیگر بازارها مشتمل بر راسته‌هـا، تیمچه‌هـا، سراها و مسجد و گرمابه است.
بازار اردبیل از سابقه طولـانی و درخشانی برخوردارمی باشد. مقدسی و اصطخری (قرن چهارمـ ه.ق)، بازار اردبیل را به شکل صلیبی توصیف میکنندکه در میانه آن مسجد قرار داشته است. بازار اردبیل در قرن 7و8 ه.ق نیز از رونق فراوانی برخوردار بوده اما رونق اصلی آن مربوط به دوره صفویه است. در این دوره به جهت اینکه اردبیل خاستگاه سلـاطین صفوی، مرکز دینی و همچنین جایگاه مقابر شیخ صفی الدین اردبیلی و دیگر گذشتگان سلـاطین صفوی بود شهر و بازار آن از اهمیت و رونق خاصی برخوردار گردید.
مجموعه کنونی بازار معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه است و شامل راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلـامان، بازار زرگران، سراجان، پنبه فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای وکیل، سرای نو یا زنجیرلو، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای امامـ جمعه، سرای دوگچی و تیمچه زنجیرلی است.
مجموعه بازار با طاق‌هـای جناغی و گنبدهای ساده پوشش یافته و عرض طاق نمای مغازه‌هـا به طور متوسط 3 متر و قطر پایه‌هـای طاق‌هـا حدود 80 سانتی متر است. روشنایی داخل بازار از طریق روزنه‌هـای تعبیه شده در پوشش‌هـای گنبدی تامین میشود.
سرای خشکبارها از دو بازارچه موازی همـ که هر دو بر راسته بازار عمودند تشکیل شده و هر کدامـ دارای 5 دهانه و 51 مغازه است. سرای گلشن نیز مرکب از دو بازارچه و یک سرا است و در مقابل سرای زنجیرلی واقع شده وبه راسته بازار و راسته پیر عبدالملک مربوط میشود. بخش اصلی سرا فضایی مستطیل شکل به ابعاد 80/3×94/9 متر میباشد که پوشش آن متشکل از 9 گنبد در میانه با چهار ستون مدور از سنگ خارا به ارتفاع 75/2 و قطر 52% متر (یا 52 سانتیمتر) و در اطراف بر جرزها نگهداری میشود. ستون‌هـا دارای سرستون مکعب شکل بوده و طاق‌هـای زیرین گنبدها توسط تیرهای چوبی به یکدیگر اتصال یافته و مهار شده است.
از دیگر بخش‌هـای مهمـ بازار، چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه است. این بخش بنایی است مدور با گنبد کروی بلند وساده. قطر بنا در پایین 12 متر و ارتفاع تقریبی آن 13 متر است. بخش زیرین بنا، بدون در نظر گرفتن پایه مغازه‌هـا و امتداد بازارچه‌هـا عبارت است از 12 پایه که با 12 طاق جناغی زمینه را برای بر پایی گنبد فراهمـ ساخته است. در هشت طاق جناغی مغازه ودر 4 تای دیگر راهرو بازارچه‌هـا تعبیه شده است. بر سر بازارچه شمال شرقی، سنگ نبشته‌ای به چشمـ میخورد.
که به علت فرسودگی امکان قرائت آن وجود ندارد این سنگ نوشته حاوی نامـ بانی و تاریخ بنا بوده است. تیمچه و سرا و بازارچه زنجیرلی از دیگر بخش‌هـای مهمـ بازار اردبیل است که به راسته بازار راه مییابد. سرای زنجیرلی بنای هشت ضلعی است (چهار ضلع اصلی و چهار ضلع فرعی) که ابعاد اضلـاع اصلی آن 20/10 متر میباشد صورت 8 ضلعی در بالـا با گوشه سازی به دایره تبدیل شده و گنبدی کروی و ساده‌ای بر فراز آن جا گرفته است.
مجموعه تاریخی بازار اردبیل در سالهای اخیر از طرف سازمان میراث فرهنگی تعمیر ومرمت شده و به شماره 1690 به ثبت تاریخی رسیده است.
