پل شاهی، مشهد

این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل که امروزه به طور کامل ویران شده ، در گذشته بر روی رودخانه کشف رود ، که در نزدیکی مشهد و بقعه خواجه ربیع قرار داشته است. پل مزبور ظاهراً در دوره تیموری ، در مسیر ارتباطی توس به کلات نادری و درگز ساخته شده و در دوره صفویه و قاجاریه تعمیر یا بازسازی شده است. پل شاهی به طول تقریبی حدود 100 متر دارای 11 دهانه یا چشمه بوده است. ابعاد دهانه ها با یکدیگر متفاوت بوده است. با توجه به عکسهایی که از 6 دهانه باقیمانده پل در سال 1366 برداشته شده است ، چشمه های پل دارای طاق هایی با قوس جناغی و در مواردی تقریباً طاق هایی مدور بوده ؛ اما قوس تمامی دهانه های بالای پایه ها ، جناغی بوده است. این اختلاف می تواند مربوط به بازسازی‌هایی باشد که در دوره های بعد بر روی پل صورت گرفته است. مصالح مورداستفاده ، آجر و ملات ساروج و گچ و ظاهراً در قسمت پایه ها ، سنگ بوده است. پایه های پل در جهت مخالف جریان آب – برای شکستن فشار آب و تسهیل جریان آن – به صورت مثلثی ساخته شده بود. بر بالای این پایه ها و حدفاصل دهانه های اصلی ، دهانه های کوچکتری – باعرض کم و ارتفاع زیاد – ساخته بودند. وظیفه این دهانه ها ، علاوه بر کاهش فشار ناشی از سنگینی پل بر پایه ها و صرفه جویی در مصالح ، عبور دادن بخشی از آبهای طغیانی است. سطح گذر پل ، به نوشته یکی از سیاحان خارجی ، 30 پا عرض داشته و با توجه به عکسهای موجود ، در طرفین آن ، جان پناهی بوده اشت. 5 دهانه از پل شاهی مشهد بر اثر سیلاب های فصلی و شدید رودخانه در سال های اولیه دهه 60 و 6 دهانه باقیمانده آن نیز در سیلاب های سال 1375 به طور کامل ویران شدند.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.