دانستنیهایی از استان خراسان جنوبی

موقعیت جغرافیایی- خراسان جنوبی
استان خراسان جنوبى، با مساحتى معادل ۹۰۰۰۰ کیلومترمربع در شرق ایران قرار دارد. این استان از شمال به خراسان رضوى، از شرق به کشور افغانستان، از جنوب شرقى به استان سیستان و بلوچستان، از جنوب غربى به استان کرمان و از غرب به استان یزد محدود می‏باشد. خراسان جنوبى 4 شهرستان دارد که عبارتند از: بیرجند، قاینات، سربیشه و نهبندان. براساس آخرین آمار (1375) جمعیت این استان ۶۰۰۰۰۰نفر برآورد شده است.
 
آب و هوا – خراسان جنوبی
استان خراسان جنوبى،ناحیه‏اى خشک و گرم است،که از نظر موقعیت طبیعى به دو منطقه کوهستانى و دشتى تقسیم مى‏شود. مناطق کوهستانى عمدتاً در شمال وشمال شرقى آن قرار دارند، و مناطق دشتى و هموار آن در قسمت‏هاى جنوب، غرب و جنوب‏شرقى قرار گرفته‏اند. استان خراسان جنوبى جزو ناحیه گرم و خشک محسوب مى‏شود و بیش‏تر نواحى آن اقلیمى خشک دارد و تنها نواحى کوهستانى آن از آب و هواى معتدل برخوردار است. آب و هواى استان را مى‏توان به شرح زیرتقسیم بندى نمود:آب و هواى نیمه بیابانى معتدل، که مناطق شمالى و شمال شرقى استان رادر برمى گیرد. آب وهواى گرم و خشک بیابانى، که مناطق جنوب و غرب استان را در برمى‏گیرد.بیش‏ترین درجه حرارت استان در تابستان‏ها 40 درجه سانتى‏گراد بالاى صفر و کم‏ترین آن در زمستان‏ها 10 درجه زیر صفر است. متوسط بارندگى استان نیز در حدود 200 میلیمتر در سال است.
 
تاریخ و فرهنگ- خراسان جنوبی
خراسان جنوبى در گذشته بخشى از سرزمین قهستان (معرب کوهستان) بود.قهستان در گذشته به ولایات جنوب خراسان اطلاق مى‏شد، که از شمال شرق تا هرات و از غرب و جنوب تا کویرلوت و سیستان امتداد داشت و مرکز آن «قاین» بود.در روایات اساطیرى بناى قهستان را به سام ابن نریمان نسبت داده‏اند و آن را بخشى از قلمرو فریدون پیشدادى مى‏دانند. در این منطقه روستاهایى با نام‏هاى سلم‏آباد، فریدون، گیو و… وجود دارند که مؤید این روایات هستند.براساس کتیبه‏هاى به جا مانده از دوره هخامنشى و به گفته بعضى از مورخان یونانى، قهستان سکونت گاه قوم ساگارت، از اقوام آریایى بود. هرودوت مورخ یونانى مى‏نویسد: آن‏ها در ردیف اقوام شرقى هستند و از سکنه ساتراپ چهاردهم هخامنشیان به شمار مى‏روند.از اواخر قرن پنجم هجرى قهستان به یکى از مراکز مهم فعالیت فرقه اسماعیلیه به رهبرى حسن صباح تبدیل شد. زیرا از آنجایى که این ناحیه از موقعیت مناسب اقلیمى و طبیعى برخوردار نبود و مورد بى‏توجهى حکومت‏هاى مرکزى بود، براى فعالیت‏هاى فرقه اسماعیلیه داراى شرایط مساعدى بود. لذا، بعد از منطقه الموت، قهستان به مهم‏ترین مرکز فعالیت اسماعیلیان تبدیل شد، که قلمروى در حدود ترشیز (کاشمر) تا نه (نهبندان) را دربرمى‏گرفت.صفویان،که به امر تجارت اهمیت زیادى مى‏دادند،باعث رونق و گسترش تجارت در این منطقه شدند و همچنین امنیت نسبتاً پایدارى در آن حوالى ایجاد کردند.در آن زمان بیرجند،که قصبه‏اى بیش نبود به عنوان حاکم نشین قاینات برگزیده شد و خاندان امیریه علم که خود را به حازم بن خزیمه منتسب مى‏کردند،در رأس آن قرار گرفتند و بعدها در کلیه تحولات صفحات شرقى و جنوب شرقى ایران نقش فعالى را ایفا نمودند.خراسان جنوبى تا 1383، بخشى از استان پهناور خراسان بود، ولى در این سال براساس تقسیمات جدید کشورى، از آن منفک شد و خود مستقلاً به استان مجزایى تبدیل گردید.