قلعه پور اشرف و تنگ شیخ مکان، دره شهر

قلعه پور اشرف و تنگ شیخ مکان، دره شهر، استان ایلام، تصاویر از علی مجدفر، مینا کامران
نام فارسی:  قلعه پور اشرف

نام انگلیسی: Poor-Ashraf castle

قلعه پوراشرف و ورودی تنگ شیخ مکان در موقعیت جغرافییی N3005 E4724 در استان ایلام واقع است. قلعه پور اشرف، در ۶ کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته است. مطابق سنگ نوشته نصب شده بر دیوار ورودی قلعه، در سال ۱۳۳۵ هجری قمری، در این منطقه از دره شهر ساخته شده است. قلعه دارای سه طبقه به همراه زیرزمین و برج دیده بانی است. در راس و در وسط ضلع غربی، یعنی در محل واقع شدن برجهای دیده بانی، به فواصل یکسان از برج، محل هایی بصورت تیرکش وجود دارد که نشانه استفاده نظامی از قلعه در ادوار پیشین است. نمای بیرون قلعه با ملاتی از گچ و خاک، اندودکاری شده و نمای داخلی اتاق‌ها با استفاده از گچ سفیدکاری شده است. بیشترین مصالح بکار رفته در اسکلت بنا، قلوه سنگ و در مواردی از آجر جهت تزیین از جمله سر در ورودی و نیز برجستگی‌های روی دیوار استفاده شده است.

در مدخل شمالی قلعه نه سطر شعر روی سنگی نوشته شده که زمان تعمیر ساختمان در آن ذکر شده است. در ساخت بنا از انواع قوس‌های باربر و تزیینی استفاده گردیده و در وسط قلعه دو حوض بزرگ وجود داشته که آب مورد نیاز آن از رودخانه حاشیه بنا تامین می‌شده است. آب رودخانه از طریق کانالی از رودخانه منشعب شده پس از گذر از میان روستا از ضلع جنوبی به حوض داخل صحن قلعه آمده و از سمت دیگر بنا خارج می‌گردد. آب جهت استحمام از طریق کانالی دیگر و بصورت مجزا از سمت جنوبی وارد آب انبار حمام گردیده و از طریق کانال هایی که در کف و دیوارهای باربر حمام تعبیه گردیده به داخل چندین حوض می‌ریزد. از دیگر قسمت‌های قلعه می‌توان به سیاه چال در ضلع شرقی بنا، پله‌های ۲/۱ در گردش به پشت بام، انبار و محل‌های جمع‌آوری غلات، آشپزخانه، اسطبل در طبقه همکف و خارج از بنا، چاه آب آشامیدنی در داخل صحن قلعه و تراس مفروش ده با لاشه سنگ در جلوی ضلع جنوبی قلعه اشاره کرد.

در داخل تنگه شیخ مکان نیز در سمت غربی تنگه ،آثاری از یک دژ دیگر به سبک معماری ساسانی به چشم می خورد . به لحاظ مصالح و سبک معماری ، این دژ مستحکم از طرف غرب به کوه تکیه زده و دیوار شرقی آن با سنگ و گچ تا بالاتر از بام قلعه ساخته شده است . دیوار دژ دارای چند کنگره و تیرکش و دریچه دیده بانی است . ارتفاع دیوار دژ بر بلندترین نقطه ۵/۱۴ متر است . دژ چهار طاق و یک ورودی در ضلع شمالی دارد . از پشت دژ ۱۷ پله دیده می شود که به انتهای جنوبی دیوار شرقی و دیده بانی می رسند .
دریچه دیده بانی آن دایره ای شکل و از آن جا معبر و تنگه به خوبی در مقابل چشمانشان قرار دارد . مصالح اصلی دژ ، قلوه سنگ و گچ و پهنای دیوار آن ۳۵/۱ سانتی متر استو.

نظرات بسته شده است.