مسجد بالاسر، مشهد

بنا به شواهد تاریخی، مسجد بالاسر را ابوالحسن عراقی، معروف به دبیر، از رجال دوره غزنویان، در سال 425 هـ.ق حدود هزار سال قبل ساخته و مدفن او در جوار همین مسجد است. ابن بطوطه، جهانگرد معروف که در سال 734 هـ.ق از مشهد دیدن کرده، ضمن مشاهده قبر علی بن موسی الرضا (علیه السلام)، به مسجد بالاسر که در کنار بارگاه رضوی بوده، اشاره نموده است.

مسجد بالاسر بعد از روضه منوره از لحاظ قدمت، تاریخی‌ترین بنای حوزه حرم مطهر است. این مسجد کوچک در غرب بقعه منوره و بالاسر مبارک، بین حرم و رواق دار السیاده واقع شده و 8 متر طول، 5/4 متر عرض و 10 متر ارتفاع دارد.

مسجد بالاسر دارای سه صفه شرقی، غربی و شمالی است. صفه شرقی به حرم مطهر متصل شده که زائران پس از طواف و زیارت از طریق آن به مسجد بالاسر وارد می‌شوند و به اعتقاد «الصلوه عند رأس الامام»، در آنجا دو رکعت نماز زیارت به‌جا می‌آورند. بنابر نقلی، در گذشته بین حرم و صفه شرقی مسجد، دیواری وجود داشته است. در سال 1227 هـ.ق که محمد ولی میرزا، استاندار خراسان بوده، این دیوار برداشته شد و مسجد به حرم متصل گردید. صفه شمالی مسجد به رواق دار الشکر مرتبط است.

در ضلع جنوبی مسجد بالاسر، محرابی از کاشی معرق با سبکی بسیار جالب دیده می‌شود.‌ در کنار این محراب، تاریخ 1363 هـ.ق و در طرف دیگر آن، نام کاشی‌ساز و نقاش محراب (محمد خان رضوان) از همان کاشی گره‌سازی شده است. تزیینات و کاشی‌کاری ازاره مسجد بالاسر، همانند ازاره حرم مطهر و در ادامه آن است. در بالای ازاره، کتیبه سنگ حرم با ابیات فارسی به خط نستعلیق و با رنگ سیاه، حد فاصل بین ازاره مسجد و معرق‌کاری دیوارها را تشکیل می‌دهد. در مطلع ابیات ضلع شرقی و جنوبی مسجد، چنین آمده است:

تبارک الله از این روضه همایون فر * که برتر از دو جهان است نزد اهل هنر

و در مقطع آن می‌خوانیم:

نوشت کلک دبیر از برای تاریخش * که نصب شد گویی در حریم کعبه حجر

در بالای طاق متصل به حرم مطهر، دو بیت زیر از دعبل خزاعی، شاعر اهل بیت در مورد دفن حضرت به کاشی معرق نقش بسته است:

قبران فی طوس خیر الناس کلهم * و قبر شرّهم هذا من العبر

ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا * علی الزکی یقرب الرجس من طرر

(دو قبردر طوس در کنار یک‌دیگرند، یکی قبر بهترین انسان‌‌ها و دیگری گور بدترین آن‌‌ها و این ازعبرت‌‌های روزگار است. نه همجواری پلید با پاک به او سودی می‌رساند و نه نزدیک بودن انسان پاک با پلید به وی زیان می‌رساند.)

در معرق‌کاری مسجد بالاسر، آیاتی از قرآن و نیز عباراتی مانند: «یا مجیب دعوه المضطرین» مکتوب است.

نظرات بسته شده است.