مسجد علی، اصفهان

این بنا در یکی از خیابان‌های فرعی منشعب از خیابان هاتف، در نزدیکی مسجد جامع و مجاور مقبره هارون ولایت واقع شده و به خاطر ویژگی ‌های معماری و تزییناتی، از مساجد مهم و در خور توجه اصفهان است. با توجه به وجود مناره‌ای از دوره سلجوقی و این حقیقت که به روزگار صفویه از این مسجد به نام مسجد سنجریه نام برده شده است، می ‌توان یقین پیدا کرد که مسجدی در دوره سلجوقی در این محل ساخته شده بوده که بعد از ویرانی در سال 929هـ . ق ـ زمان شاه اسماعیل اول ـ میرزا شاه حسین وزیر، مسجد کنونی را جایگزین آن کرده است. در حال حاضر، به غیر از مناره که در بطن مسجد علی قرار گرفته، هیچ اثری از بنای دوره سلجوقی مشهود نیست.
پیترودلاواله و شاردن که در سال 1619 و 1666 میلادی در اصفهان بوده‌اند، این مناره را به مقبره هارون ولایت منسوب داشته‌اند. بنای کنونی مسجد با نقشه چهار ایوانی ساخته شده و دارای سردر، صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان تابستانی و زمستانی است که با تزیینات زیبای کاشی معرق، مقرنس کاری و کتیبه‌های تاریخی مزین شده‌اند. سر درب ورودی مسجد در ضلع باختری آن دارای کاشی کاری معرق نفیس و کتیبه تاریخی است. کتیبه مزبور به خط ثلث با کاشی معرق سفید بر زمینه آبی، متضمن نام پادشاه وقت و بانی ساختمان و سال اتمام ساختمان 929 هـ . ق است. ردیف اول این کتیبه، قرآنی و به خط ثلث حنایی رنگ است. بقیه سطوح سر در، با کاشی کاری معقلی و خطوط بنایی تزیین و نماسازی شده است. صحن مسجد، مربع مستطیل و در وسط دارای یک حوض و در چهار ضلع، چهار ایوان است که ایوان جنوبی از دیگر ایوان‌ها وسیع‌تر است و در پشت آن، شبستان گنبددار قرار گرفته است. گنبد این مسجد با ساقه بلند از بیرون با کاشی کاری پوشش یافته و از درون دارای مقرنس‌های گچی است. سطوح داخلی گنبدخانه با درگاه‌ها و طاق‌هایی به صورت دو طبقه نماسازی شده که طاق‌های طبقه بالا صورت مربع را به کثیر الاضلاع تبدیل کرده‌اند و گنبد بر آن قرار گرفته است. در پاکار گنبد، کتیبه‌ای سرتاسری متضمن آیات قرآنی و تاریخ 929هـ. ق کاشی کاری شده است. در زیر گنبدخانه و ایوان جنوبی، شبستان زمستانی مسجد، کمی پایین‌تر از سطح مسجد بنا شده و سبک ساختمان آن جالب است. در ابتدای شروع پلکانی که سطح مسجد را به شبستان زیرین متصل می ‌کند. در ضلع شمالی مسجد و بر جرز باختری ایوان، لوحی از سنگ مرمر نصب شده است. مناره سلجوقی مسجد علی به ارتفاع 85/47 متر، در کنار گنبد قرار گرفته و از شکیل‌ترین مناره‌های دوره سلجوقی است که با تزیینات آجرکاری و کتیبه‌های متعدد مزین شده است. مدخل این منار در درون مسجد قرار گرفته است. در ارتفاع 35/40 متری، قرنیزی به صورت تاج بیرون زده و بعد از آن، بخش کوچک تر منار قرار گرفته که در انتهای آن نیز قرنیز دیگری قرار دارد. در داخل مناره، ستون مرکزی قرار دارد که پلکان حول محور آن به طرف بالا می ‌گردد. با توجه به ویژگی ‌های معماری مناره به نظر می ‌رسد که مربوط به قرن ششم و به احتمال کم تر، قرن هفتم هجری باشد.

نظرات بسته شده است.