امداد سوختگى‌ها

سوختگى در اثر آتش، تابش آفتاب، مواد شیمیایى، مایعات داغ، وسایل داغ، بخار آب، برق و سایر مواد مى تواند ایجاد شود. سوختگى مى تواند سطحى باشد و با امکانات اولیه پزشکى درمان شود و یا به قدرى شدید باشد که زندگى را به خطر بیندازد و نیاز به کمک هاى اورژانس داشته باشد. براى تشخیص سوختگى خفیف از سوختگى شدید و مخاطره آمیز باید درجه و عمق صدمه به بافت هاى بدن را مشخص کرد. سه نوع تقسیم بندى وجود دارد:

سوختگى درجه اول
در این نوع سوختگى فقط لایه خارجى پوست (اپیدرم) مى سوزد. پوست قرمز و احتمالاً توام با تورم و درد است ولى سوختگى در همان سطح محدود است. این نوع سوختگى با توجهات و کمک هاى اولیه قابل التیام است.

سوختگى درجه دو
چنانچه لایه سطحى پوست و لایه دوم یعنى (درم) هر دو بسوزند به آن سوختگى درجه دو گویند. تاول و برآمدن پوست و ظاهر قرمز و تکه تکه و کنده شدن پوست از علایم این درجه بندى است، درد شدید و تورم نیز همراه علایم فوق وجود دارد. چنانچه این سوختگى محدود به یک منطقه در حدود10-5 سانتى متر باشد داروهاى خانگى موثر است. ولى چنانچه منطقه وسیع ترى سوخته و یا سوختگى روى دست ها، پاها، صورت، ناحیه سرین، کشاله ران و یا یک مفصل مهم باشد باید سریعاً از کمک هاى پزشکى برخوردار شود.

سوختگى درجه سه
جدى ترین نوع سوختگى که تمام لایه هاى پوست را درگیر مى کند یعنى چربى، اعصاب، عضلات و حتى استخوان ها ممکن است بسوزند. معمولاً در این نوع سوختگى بعضى از نواحى ممکن است مثل زغال سوخته باشند و یا به صورت خشک سفید باشند. امکان وجود درد شدید است ولى چنانچه اعصاب ناحیه سوخته باشند به طور کلى دردى وجود نخواهد داشت. در این نوع سوختگى ها باید سریعاً اقدامات لازم انجام گیرد.

معالجات فورى انواع سوختگى ها
سوختگى هاى بزرگ باید سریعاً معالجات پزشکى دریافت کنند. در مدت زمانى که کمک پزشکى مى رسد اقدامات زیر باید صورت گیرد:

– مواظب باشید پارچه یا لباس روى محل سوختگى را برندارید.
– وسایل یا مواد سوزاننده را از مریض دور کنید.
– مواظب وضعیت تنفس بیمار باشید.
– نواحى سوخته را با پارچه اى تمیز یا پانسمان استریل سرد و مرطوب بپوشانید.

اقدامات اولیه سوختگى درجه یک و دو در حدود10-5 سانتى متر:

خنک نگاه داشتن ناحیه سوخته
ناحیه سوخته را حدود15 دقیقه زیر آب خنک نگاه دارید و یا درون آب خنک فرو ببرید و یا کمپرس خنک کنید. این کار از تورم مى کاهد.

لوسیون
بعد از خنک کردن محل سوخته از لوسیونى حاوى Aloe Vera و یا مرطوب کننده براى راحت تر کردن بیمار و جلوگیرى از خشک شدن ناحیه سوخته استفاده کنید. در آفتاب سوختگى از پماد هیدورکریژون یک درصد یا یک پماد ضد عفونت استفاده کنید.

بانداژکردن
روى محل سوخته را با گاز استریل بپوشانید، از پنبه استفاده نکنید، پنبه محرک است. روى پانسمان را بانداژ آزادى بگذارید و از فشار روى ناحیه سوخته ممانعت کنید. بانداژ مانع تماس هوا با ناحیه سوخته مى شود در نتیجه درد را کاسته و از تاول ها محافظت مى کند.

– از مسکن هاى معمولى استفاده کنید.
– مواظب علایم عفونت باشید سوختگى هاى خفیف ممکن است ظرف2-1 هفته بدون درمان بیشترى بهبود یابند، مگر آن که دچار عفونت شوند.

توجه: از به کار بردن یخ روى محل سوختگى پرهیز کنید زیرا ممکن است باعث یخ زدگى (سرمازدگى) ناحیه شود و در نتیجه صدمه بیشترى وارد کند. از پاره کردن تاول ها خوددارى کنید زیرا مایع درون آن مانع از عفونت مى شوند. ولى چنانچه تاول ها به خودى خود پاره شدند محل را با آب ولرم و صابون ضعیف بشویید و سپس از یک پماد آنتى بیوتیک و گاز استریل استفاده کنید. این پانسمان باید روزانه تعویض شود.

سوختگى با مواد شیمیایى

خودامدادى
عامل سوزاننده را دور کنید. مایع شیمیایى سوزاننده را با آب شیر به مدت 20 دقیقه یا بیشتر از سطح پوست بشویید. اگر ماده شیمیایى پودرمانند است اول پودر را از روى پوست بزدایید سپس آن را بشویید.

مواظب علائم شوک باشید
شامل حالت غش، رنگ پریده، تنفس سطحى قابل ملاحظه. لباس ها و جواهرات را بیرون بیاورید به خصوص آنهایى که با ماده شیمیایى آلوده شده اند. محل سوخته را ببندید چنانچه ممکن است با پانسمان خشک استریل یا پارچه اى تمیز محل را بپوشانید.

چنانچه بیمار پس از شست وشو باز هم اظهار سوزش کرد مجدداً ناحیه را بشویید.

پیشگیرى
هنگام کار با مواد شیمیایى از لباس و عینک محافظ استفاده کنید. در مورد مواد شیمیایى مورد مصرف شناخت داشته باشید، با خواندن بروشور آنها و یا تماس با اماکنى که اطلاعات کافى در این مورد دارند.

امداد پزشکى
سوختگى هاى خفیف معمولاً بدون درمان بهبود مى یابند. ولى در موارد زیر حتماً از امداد پزشکى کمک بخواهید: چنانچه سوختگى درجه دوم در ناحیه اى بیش از 10 سانتى متر باشد یا چنانچه سوختگى در ناحیه دست ها، پاها، صورت، کشاله ران، باسن و یا مفاصل بزرگ باشد. توجه کنید محصولات شوینده و پاک کننده خانگى به خصوص آنهایى که حاوى مواد سفیدکننده و یا آمونیاک و یا سموم نباتى هستند ممکن است صدمات شدید و جدى به چشم ها یا پوست وارد کنند.

 آفتاب سوختگى
نور آفتاب به رغم فوایدى که دارا است مى تواند در پوست ایجاد سوختگى کند و یا خطر ابتلا به سرطان پوست را بالا ببرد علائم آفتاب سوختگى معمولاً ظرف چند ساعت بروز مى کند شامل: درد، قرمزى، تورم و گاهى تاول.معمولاً به علت این که نواحى وسیعى از بدن در معرض نور خورشید قرار مى گیرد احتمال سردرد، تب و خستگى مفرط نیز وجود دارد.

خود امدادى: حمام خنک بگیرید، مى توانید از بیکینگ پادر BAKING POWDER و یا نصف فنجان نشاسته ذرت محلول در آب استفاده کنید تا کمى به پوست آرامش دهد.

– به تاول ها دست نزنید تا از عفونت هاى بعد پیشگیرى کنید و بهبود را سرعت ببخشید. ولى چنانچه تاول ها پاره شده اند پماد ضدباکترى روى نواحى باز بگذارید.
– از مسکن هاى معمولى استفاده کنید.
– از محصولاتى که به عنوان ضدعفونى حاوى بنزوکائین Benzocaine هستند به خاطر ایجاد واکنش هاى آلرژیک پرهیز کنید.

پیشگیرى: بین ساعات 10 صبح تا سه بعدازظهر که نور خورشید در شدت است در معرض آفتاب قرار نگیرید. نواحى باز را بپوشانید، کلاه لبه پهن بگذارید و از کرم هاى ضدآفتاب با SPF حدود15 به بالا استفاده کنید.چشم هاى خود را با عینک محافظت کنید. عینک هایى که مانع ورود حدود95 درصد اشعه ماوراءبنفش شوند.ولى چنانچه مجبورید مدت زیادى در آفتاب باشید و یا عمل جراحى آب مروارید انجام داده اید و یا داروهایى مصرف مى کنید که حساسیت شما را به اشعه ماوراء بنفش زیاد مى کند لازم است لنز عینک شما مانع ورود اشعه ماوراء بنفش به میزان99 درصد باشد.

امداد پزشکى: چنانچه سوختگى ها وارد مرحله تاول شده اند و یا احساس بیمارى و کسالت شما دست داده باید به پزشک مراجعه کنید. او احتمالاً از کریتزن خوراکى مثل پردنیزولون استفاده خواهد کرد.توجه کنید به طور معمول اشعه آفتاب مانع فعالیت شما نخواهد بود ولى چنانچه مجبورید تمام روزها را در معرض اشعه ماوراء بنفش باشید به پوست شما صدمه وارد خواهد شد و ریسک سرطان بالا مى رود. چنانچه در اثر آفتاب سوختگى دچار کهیر، خارش و تب شدید باید با پزشک تماس بگیرید.

سوختگى با برق
همه گونه سوختگى با برق باید توسط پزشک معاینه شود. ممکن است ظاهراً سوختگى خفیف باشد ولى صدمات آن به بافت هاى زیر پوست برسد. ریتم ضربات متغیر- ایست قلبى و یا صدمات داخلى دیگر در صورتى اتفاق مى افتد که مقدار جریان الکتریسیته که از بدن عبور کرده زیاد بوده باشد.گاهى اوقات تکان شدید همراه با برق گرفتگى باعث پرتاب فرد شده و یا به زمین مى افتد در نتیجه مى تواند منجر به انواع شکستگى و یا ضربه مغزى و یا سایر صدمات همراه با سوختگى شود.

سرمازدگى
سرمازدگى مى تواند در هر ناحیه از بدن اتفاق بیفتد، دست ها، پاها، بینى و گوش ها بیشتر در معرض سرمازدگى هستند. در درجه حرارت هاى زیر صفر جدار رگ هاى خونى کوچک تر تنگ مى شوند بنابراین خون و اکسیژن کمترى به بافت ها مى رسد و در نهایت سلول ها مى میرند.اولین علائم سرمازدگى احتمالاً دردناکى و گزگز ناحیه است. سپس به دنبال آن بى حسى پدید مى آید. پوست به صورت پریدگى مرگبار و سخت و سرد و بى حس مى شود.سرمازدگى مى تواند به بافت هاى عمقى تر نیز صدمه بزند. در این صورت ممکن است ایجاد تاول کند که معمولاً ظرف2-1 روز ایجاد مى شود. افرادى که داروهاى قلبى مصرف مى کنند و یا تصلب شرایین (آترواسکلروزین) دارند استعداد بیشترى براى سرمازدگى دارند.

خودامدادى: ناحیه سرمازده را باید با احتیاط و به تدریج به گرماى معمولى برگرداند. اگر بیرون از خانه هستید دست هایتان را در زیر بغل ببرید و یا در جوار نواحى گرم بدن گرم کنید. اگر سرمازدگى در گوش یا بینى است با دست هاى گرم خود آنها را بپوشانید.

– چنانچه امکان دارد در آبى که درجه حرارت آن کمى بیشتر از درجه حرارت بدن باشد فرو ببرید، آبى که براى دیگران گرم باشد.
– نواحى سرمازده را به هیچ وجه ماساژ ندهید و یا برف روى آن نمالید.
– سیگار نکشید، نیکوتین باعث تنگى عروق شده و جریان خون به محل را کم مى کند.
– اگر پاها سرمازده اند پس از گرم کردن آنها را بالاتر از سطح بدن بگذارید.
– از گرماى مستقیم بپرهیزید.
– نواحى اى که در معرض یخ زدگى مجدد است را گرم نکنید.

بررسى : نواحى سرمازده ممکن است قرمز و ضربان دار باشند یا در حین برگشت گرما درد و سوزش داشته باشند. حتى در سرمازدگى متوسط هم ممکن است احساس معمولى عضو فوراً برنگردد.اگر سرمازدگى شدید و جدى باشد احتمالاً ناحیه تا درمان کامل بى حس خواهد ماند.در موارد شدید درمان ماه ها به طول خواهد انجامید و یا عوارض احساس لمس احتمالاً دائمى خواهد بود. در موارد شدید که عفونت نیز بعد از گرم کردن موضع ایجاد شود باید آنتى بیوتیک مصرف شود. همچنین بى حرکتى و فیزیوتراپى نیز ممکن است لازم باشد. سیگار نباید مصرف شود.

اقدامات پزشکى فورى: اگر بى حسى در طول زمان برگشت درجه حرارت ادامه پیدا کرد باید از توجهات پزشکى برخوردار شود. در سرمازدگى دست ها و پاها احتمال پایین آمدن درجه حرارت بدن وجود دارد.

توجه از کودکان: به کودکان بیاموزید در هواى سرد بیرون از تماس دست برهنه با فلز و یا زبان زدن به وسایل فلزى سرد خوددارى کنند.

آخرین حددنده های او را با دو انگشت دستی که بالای فرد نزدیکتر است بیابید انگشتان خود را بسمت بالا بلغزانید تا یک فرو رفتگی در محل اتصال دنده های دو طرف برسید .

یک انگشت را در محل فرورفتگی بگذارید و انگشت دیگر را کنار آن قرار دهید سپس ته دست دیگر را در کنار آن دو انگشت قرار دهید .بعد ته دست دوم را روی دست اولی بگذارید .

موقعیت بدن خود را طوری تنظیم کنید که بازوها خم نشوند و شانه ها در امتداد نقطه اتکا دستها باشند . به اندازه ای بر جناغ فرد فشار وارد کنید که 4-5 سانتی متر پایین برود.

پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سر هم ( این 15 ماساژ در مدت 11 ثانیه خواهد بود ) دو عددتنفس مصنوعی به فرد بدهید شما برای انجام این دو تنفس 4 ثانیه فرصت دارید .این سیکل باید چهار بار در دقیقه تکرار شود برای اینکه بتوانید نسبت 15:2 را در هر دوره رعایت کنید بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگویید .

بعد از یک دقیقه وضعیت مصدوم را ازریابی کنید .

اگرضربان مداوم رگ گردن باز نگشته باشد دوباره احیای قلبی ریوی را با دو تنفس و 15 ماساژ قلبی از سر بگیرید . شما برای انجام این دو تنفس و 15 ماساژ , 15 ثانیه فرصت دارید.

این کار را برای مدت 3 دقیقه دیگر ادامه دهید .

اگردراین مدت تنفس منظم فرد بازگشت نیازی به تکرار احیای قلبی ریوی نیست بلکه باید مرتب تنفس و نبض فرد را چک کنید .

اگرتنفس منظم فرد برنگشت تنفس مصنوعی را با سرعت 12 عدد در دقیقه شروع کنید و همزمان نبض فرد را چک کنید .

توجه داشته باشید که وقفه در انجام مراحل احیای قلبی ریوی بیشتر از 5 ثانیه نشود.