وجود موزه در هر مکانی بازدید از آن محل را هدفمند می کند و لزوم توجه بازدیدکنندگان به آن محل را بیشتر نمایان مینماید و به همین دلیل اهمیت آن از کتابخانه کمتر نیست . در گذشته موزهها تنها مراکزی برای حفظ و حراست از یادگاران نسلهای گذشته بودند ولی امروزه موزههای تخصصی مفهوم علمی موزه را پر رنگ تر کرده است. در پارکهای ملی و ژئوپارکها که دارای وسعت بسیاری هستند موزه بهترین نحوه ارائه خدمات و اطلاعات علمی ، فرهنگی و اجتماعی به گردشگران می باشد . وجود موزه در مجاورت یک پارک ملی و یا ژئوپارک این امکان را به بازدید کننده می دهد که با یک مطالعه و دید کلی به محیط بومی پارک وارد شود و قبل از ورود به آن از اهمیت و ویژگیهای منحصر به فرد طبیعی و انسانی آن اطلاعات جامعی کسب کند؛ در این صورت موزه باعث ایجاد شوق به سفر و حفاظت از میراثهای طبیعی می گردد. البته
پر واضح است که احداث موزه در کنار هر پارک ملی امری هزینه بر میباشد ولی احداث آن در کنار تعدادی از مهمترین پارکهای ملی هر کشور و ژئوپارک آن کشور خالی از لطف نیست، لازم به ذکر است که یونسکو احداث موزه ژئوپارک را در مجاورت ژئوپارک هر کشور الزامی می داند چرا که آموزش یکی از ارکان سه گانهای ( حفاظت ، آموزش و ژئوتوریسم ) است که ژئوپارک دنبال میکند . در این مقاله به معرفی موزه یک پارک ملی در کشور پرتغال به نام Gerês و نحوه ارائه خدمات و اطلاع رسانی به بازدید کنندگان میپردازیم و در نهایت سری به موزه ژئوپارک قشم در کشور عزیزمان ایران میزنیم .
- موزه پارک ملی Gerês
پارک ملی ژرژ (Gerês) با مساحتی حدود 90/702 کیلومتر مربع در شمال غربی کشور پرتغال واقع شده است ، این پارک ملی در تاریخ هشتم می سال 1971 به هدف حفاظت از خاک ، آب، پوشش گیاهی، جانوری و چشم انداز منطقه احداث شده است. در این پارک علاوه بر میراثهای طبیعی میراثهای انسانی نیز به گونهای محافظت شده و هدف جذب توریسم و آموزش را دنبال میکند. یکی از مهمترین اقدامات زیر بنایی در این پارک ملی احداث موزه اجتماعی و جمعیت شناسی (Socio-demographic) در مجاورت پارک است ، این موزه دارای یک فروشگاه صنایع دستی ( که در آن صنایع دستی ، کارت پستال و محصولات خوراکی منطقه مانند مربا ، عسل و گیاهان خشک شده خوراکی عرضه میشود) و چندین تالار میباشد که هر تالار به تفسیر یک بعد از پارک پرداخته است .
در راهروهای هر تالار یک دستگاه الکترونیکی ( تور مجازی ) نسب شده که بازدید کننده به وسیله آن به جستجودر بخشهای مختلف پارک می پردازد و اطلاعات لازم به همراه نقشه و تصاویر آن محل به چند زبان زنده دنیا در آن موجود می باشد .
الار زمین شناسی و پوشش گیاهی منطقه که چشم انداز کوهها ، عارضه های زمین شناسی و پوشش گیاهی به شکل پوستری بزرگ درپشت نمونه های سنگها و پلاکتی که عکس آن سنگ روی آن زده شده با توضیحات علمی لازم در مجاور پوستر قرار گرفته است ؛ همچنین نمونه های خشک شده گیاهان در پایه های شیشهای بلندی نگهداری می شوند و می توان گفت این تالار آزمایشگاه هرباریم مناسبی جهت مطالعات گیاهان بومی میباشد.
این آرایش موزه، گردشگر را وا می دارد که خود را در منطقه تجسم کرده و پس از ورود به پارک در جستجوی واقعیت باشد؛ اکنون او با چشمی علمی و هدفمند به طبیعت مینگرد و از زیبایی های آن لذتی دو چندان می برد . همانگونه که قبلا ذکر شد یکی از اهداف این پارک ملی حفاظت از میراثهای انسانی بوده است شکل شماره( 4 ) تالار جمعیت شناسی و اجتماعی و فرهنگی این پارک را به نمایش گذاشته است .
امروزه استفاده از فناوریهای نوین نقش به سزایی در توسعه تجارت توریسم ایفاء میکنند . توریست ترجیح میدهد قبل از پرداخت هزینه برای بازدید از یک جاذبه طبیعی و یا تاریخی به صورت مجازی به آن مکان سفر کند و اطلاعات لازم را کسب نماید. طبیعی است که گردشگر به محض مشاهده برنامه سفر؛ مکان مورد بازدید را در
Google Earth جستجو و از موقعیت جغرافیایی آن آگاهی مییابد ( به ویژه پارکهای ملی و ژئو پارکها که عموم مردم از آن اطلاعات کافی ندارند و حتی واژه ژئوپارک برای بعضی ناآشناست). سپس در وب سایتهای دایره المعارف مانند ویکیپدیا (Wikipedia) یک مطالعه اجمالی بر منطقه میکند و در نهایت به دنبال سایت اختصاصی آن است . دفتر توریست کشور پرتغال سایتی را طراحی کرده که در صدر آن اطلاعات مربوط به پارک ملی Gerês به چشم میخورد همچنین در این سایت به تفضیل در مورد پارک، توضیحاتی داده شده است
- موزه ژئوپارک قشم
ژئوپارک قشم با مساحتی بالغ بر 30000 هکتار در غرب جزیره قشم واقع شده است و این ژئوپارک در تاریخ 21 مارس 2006 مصادف با اول فروردین سال 1385 موفق به اخذ گواهی نامه بین المللی ژئوپارک قشم از سازمان یونسکو شد] 4 [. . موزه این ژئوپارک منحصر بفرد در سال 2005 افتتاح شد و سالانه مورد بازدید هزاران گردشگر قرارمیگیرد. این موزه کلکسیون بزرگی از جانوران ، پرندگان، خزندگان و آبزیان تاکسیدرمی شده موجود در ژئوپارک را به نمایش گذاشته و نام علمی و محلی هریک در زیر آن نوشته شده است همچنین بسیاری از موجودات تاکسیدرمی شده در ویترین نگهداری میگردند و این بهترین راه جلوگیری از آسیب دیدن آنهاست . در موزه ژئوپارک قشم، گردشگر با قدم زدن در یک تالار900 متر مربعی؛ کوچکترین (حشره خور کوتوله) و بزرگترین پستاندار(وال گوژپشت) دنیا را مشاهده میکند . در ضمن لباسها و سازهای محلی ، صنایع دستی جزیره و تابلوهای عکس به خوبی بازگو کننده فرهنگ و زندگی اجتماعی مردم بومی جزیره هستند ، لازم به ذکر است که فسیلها ، مرجانها و صدفها نیز در این موزه جلوه نمایی میکنند . بخشی از موزه نیز به فروش صنایع دستی و کتابهای منتشر شده در زمینه ژئوپارک اختصاص دارد. شکل (5) نمایی از موزه ژئوپارک قشم را نشان میدهد.
طبق تعریف نشنال جغرافی ( National Geographic ) ژئوتوریسم نوعی فعالیت پایدار است که به متعالی کردن ویژگیهای محیطی ، تاریخی ، فرهنگی و زیبایی های یک محل کمک میکند و در نهایت به بهبود رفاه مردم محلی منجر می گردد. موزه ژئوپارک قشم به خوبی این ویژگیها را برای گردشگر به تصویر کشیده ولی تعدادی از فاکتورهای فرهنگی و محیطی از قلم افتاده است از آنجمله میتوان به غذاهای محلی، پوشش گیاهی منطقه و سنگ شناسی جزیره اشاره کرد . اگرچه امکان ارائه محصولات و غذاهای محلی در موزه وجود ندارد ولی امکان تهیه تصاویر و پوسترهایی از فرآوردها و غذاهای محلی، به همراه طرز تهیه آنها و آدرس هتل و یا رستورانی که آن غذاها سرو میشوند وجود دارد، یک ضرب المثل چینی میگوید هر چیزی به یک بار امتحان میارزد ، گردشگر ساعتها رنج سفر را تحمل میکند که نه تنها یک محیط جدید را تجربه کند بلکه او به دنبال مزه های جدید نیز هست و این خود کسب و کار محلی را رونق میدهد.
همچنین با توجه به اینکه ژئوپارکها تاکید زیادی بر علم زمین شناسی دارند باید نقش سنگها ، چشم اندازهای زمین شناسی و فعل و انفعالات زمین شناسی منطقه، در موزه پررنگ تر شود . این کار با نصب یک دستگاه تلویزیون که مدام در حال پخش مستند ژئوپارک است و نیز با پوسترهایی بزرگ که نه تنها چشم انداز منطقه را نشان می دهند بلکه برای مثال مراحل شکل گیری یک گنبد نمکی و یا رخ دادن زلزله را به تصویر کشیدهاند قابل انجام است. این تکنیک باعث میشود دانش آموزان و دانشجویان تاریخ زمین شناسی ژئوپارک را ملموس تر بیاموزند و نیز گامی است به سوی یکی از اهداف (آموزش) ژئوپارک. لازم به ذکر است اختصاص دادن بخشی ازموزه ژئوپارک به پوشش گیاهی منطقه و بیشتر نمایان کردن همه گونه های گیاهی موجود در جزیره خالی از لطف نیست و باعث غنی تر شدن بعد محیطی موزه میگردد .
ندا ترابی فارسانی – دانشجوی دکترای مدیریت توریسم
ایمیل: neda_to@yahoo.com
منابع:
]1 [: http://en.wikipedia.org/wiki/Ger%C3%AAs
] 2 [:http://www.manorhouses.com/parks/index.html
] 3 [:http://www.manorhouses.com/parks/peneda.html
] 4 [:http://www.qeshm.ir/?Lang=fa&Page=22&TypeId=1&NewsId=548&Action=NewsBodyView
http://www.aftab.ir/articles/economy_marketing_business/tourism/c2c1241847069_museum_p1.php
نظرات بسته شده است.