قلعه اسماعیل خان

قلعه و استحکامات معروف به اسماعیل خان بر فراز ارتفاعات انبار آب و مشرف به شهر ایلام ساخته شده است.محدوده ای که اثر بر روی آن ایجاد گردیده کاملاً کوهستانی است و از سه جهت صخرهای و صعب العبور است و فقط جبهه ی جنوب شرقی است که مسیر ارتباطی قلعه بوده است.مصالح بکار رفته در کل بنا سنگ  های کوهستانی با استفاده از ملات گچ می باشد.سنگ ها تقریباً  با تراش اندک جور شده و در ردیف های منظم اما بررسی شواهد سطح محوطه بنا قدمت بیشتری را نشان می دهد.

از مجموع بناها و استحکامات احتمالی قلعه اسماعیل خان آثاری از برج‌ها و دژ عظیم آن در خط-الراس شمالی – جنوبی ارتفاعات معروف به انبار آب باقی مانده‌است و جهت دیوار شمای – جنوبی است. دژ از صخره و پرتگاه جبهه جنوبی شروع و قله کوه انبار آب به سمت کوهستان سیوان امتداد دارد. عرض دیوار در بخش جنوبی ۲ متر و در بخش میانی ۵/۱ متر اندازه گیری شده‌است. سنگ و ملاط گچ نیم کوب ساخته شده ارتفاع حدود ۴ متر را نشان می‌دهد. طول دیوار حدود ۷۰۰ متر می‌باشد که با توجه به شرایط کوهستانی منطقه و امکان کنترل جبهه جنوب شرقی دارای سه برج نسبتاً بزرگ دیده بانی و نگهبانی است، برج اول در بخش جنوبی و به فاصله ۲۰ متری پرتگاه صخره‌ای ایجاد شده که بخشی از دیوار جبهه شمالی آن به ارتفاع ۵ متر هنوز پا بر جاست. این بنا بصورت دایره ای است و دارای دو تاقچه در قسمت باقی مانده بنا است. در شرق بنا دریچه‌ای مثلث شکل مشاهده شده‌است که قاعده آن به داخل و راس آن به سمت خارج بنا است و برای دید و کنترل پیرامون مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. مطمئنا در بخش‌های دیگر بنا نمونه این دریچه‌ها وجود داشته‌است که در حال حاضر به دلیل تخریب دیوارها آثار آن از بین رفته‌است. مصالح بکار رفته در کل بنا، سنگهای کوهستانی با استفاده از ملاط گچ می‌باشد. سنگ‌ها تقریباً با تراش اندک جور شده و در ردیف‌های منظم بکار رفته‌است. بخش داخلی اتاق نگهبانی با گچ اندود [شده‌است. برج دوم نیز با سبک معماری برج اول همخوانی دارد. ارتفاع دیوار بخش شرقی این برج حدود ۵ متر اندازه گیری شده‌است. برج سوم در بخش صخره‌ای جبهه شمالی دژ پس از گذر از برج سوم تا قله ارتفاعات بخش شمال شرقی ادامه می‌یابد و به صخره کوهستانی منتهی می‌شود

این دژ از نوع دژهای استراتژیکی کوهستانی می‌باشد و با دژ طولانی و مستحکم خرمه چرداول همخوانی دارد و از نظر سبک معماری قابل مقایسه‌است. ملاحظه بنای دژ، استحکامات دوره اسماعیلیه را در ذهن متجلی می‌سازد. از بنای قلعه در محدوده داخلی دژ اثری بر جای نمانده‌است اما تکه‌های سفال قرمز، خشن با شاموت گیاهی و همچنین تکه‌های گچ بکار رفته در بنا در محدوده شمالی دژ دیده می‌شود که به نظر می‌رسد استحکامات محدودی در نزدیکی چشمه انبار آب وجود داشته‌است که در حال حاضر اثری از آنها دیده نمی‌شود. سفال نسبت به دیوار قدمت بیشتری را نشان می‌دهد. اهالی ایلام قلعه را منسوب به عصر حاکمیت والیان لرستان و پشتکوه می‌دانند، اما بررسی شواهد فرهنگی سطح محوطه بنا، قدمت بیشتری را نشان می‌دهد. البته ممکن است این دژ قبل از دوره حکومت والیان ساخته شده باشد. به هر حال اظهار نظر در مورد تاریخ بنا و موقعیت تاریخی آن بستگی به انجام پژوهش‌های باستان‌شناسی دارد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.