برخلاف تصور قبلی،آبهای روان در اطراف دشت لوت کم نیستند وضع بسترهای خشک رودها و شستوشوی زمین در دشتها و در داخل کلوت نمودار جریان بسیار زیاد آب در بعضی فصول است.در منطقهء غربی بواسطهء نزدیکی کوههای مرتفع کرمان بدشت لوت چندین رود از ارتفاعات سرچشمه گرفته و وارد چاله مرکزی میشوند و غالب این رودها در تمام سال آبی نسبتا وافی دارند و با وجودیکه سفر در اوایل زمستان و موسم خشکی انجام گرفت ملاحظه شد که رود شور در شمال غربی حوضه آب زیادی دارد و این آبها در چالههای بین کلوت روی زمین پخش میشوند و چاله پای کلوت همیشه مرطوب است-در اطراف شهداد دو رود بزرگ دیگر بطرف لوت میروند که مقدار کمی از آب آنها بمصرف آبیاری میرسد.در لوت جنوبی در کوهپایه پشو و کشیت باز دو رود دائمی بطرف لوت جاریست و از ارتفاعات جنوب غربی هم آبهای موسمی بطرف چاله جریان دارد.جنوب لوت آبهای فراوانی دارد که جزء حوضهء رود نرماشیراند و کوههای جنوبی بم سرچشمه بسیاری از آبهای دائمی یا موسمی است که یا به باتلاقهای محلی میریزند و یا جزء حوضهء نرماشیر و رودشور میشوند و از ارتفاعات جنوب شرقی و منطقهء سیستان هم آبهای زیادی به چالهء جنوبی زنگی احمد میرسد.
با توصیف فوق باید قبول کرد که منطقهء لوت بیآب نیست و همین آب فراوان اطراف است که در قرون متمادی به پیدایش و توسعهء لوت کمک کرده است.آبهای اطراف لوت شوراند و شوری آنها متفاوت است بعضی از آبهای شور مانند رود نرماشیر و رود شهداد و کشیت با وجود شوری بمصرف آبیاری میرسند و بعضی آبها بکلی شور و بیمصرف است.شور شدن آب این رودها بواسطهء عبور از زمینهای رسی و نمکی و ژیپسی است که تا حد اشباع مواد آنها در آب حل میشود و گسترش آبها در چالهها و حوضهها باعث ازدیاد و پیدایش زمینهای کویری شور میگردد و بطوریکه گفته شد در دورههای معرفه الارضی هم بر حسب وضع بارندگی زمینهای کویری لوت زیاد و کم شدهاند.از اواخر دوران سوم باینطرف منطقهء لوت گاهی بصورت دریاچه کویری با آب زیاد بود و گاهی دریاچه خشک گشته و رسوبات کویری ته نشست نموده و گاهی شستوشوی زیاد زمین مواد کویری را شسته و کویرهای تازهای ساخته است.
پیدایش و تشکیل زمینهای شور و کویری دشت لوت بواسطهء عمل آب انجام شده و این عمل بصورت مستمر تا امروز هم ادامه دارد و باید انتظار داشت که در آتیه هم زمینهای کویری زیادتر شده و دشت لوت وسیعتر گردد و اما در دشت لوت برخلاف دشت کویر چون اطراف حوضه را ارتفاعات فراگرفته و شیب دامنهها و دشتها زیاد است جریان آب بطرف چالهء مرکزی راحت است و آب روی زمین نمیماند تا کفههای مرطوب مانند دشت کویر ایجاد نماید.
در تحقیقات آتیه باید جریان آبها در اطراف دشت لوت مورد بررسیهای دقیق علمی قرار گیرد و با ایجاد مراکز آبسنجی و آزمایشهای آبشناسی معلوم شود که این آبها در عبور از چه مناطقی شور میشوند و در مسیر آبها وسعت زمینهای شور چقدر است شاید ممکن باشد که بوسیلهء انحراف سسیر رود از زمینهای شور به زمینهای شیرین و با ایجاد ترعهء مصنوعی در مسیر زمینهای شور و یا ساختن سدی در پشت زمینهای شور این آبها را قابل استفاده نمود و در دشتها برای آبیاری از آنها استفاده کرد و برای اجراء این طرح باید زمینشناسی مناطق واقع در مسیر رودها بطور دقیقی مطالعه گردد.
نظرات بسته شده است.