بمپور

بمپوردرگذرزمان – عنوان پژوهشی در تحولات اقلیمی تاریخی فرهنگی و اجتماعی مرکز حکمرانی بلوچستان(بمپور) است که توسط محمدعلیم آچاک کارشناس علوم اجتماعی درشهربمپور گردآوری شده که دراینجا به خلاصه ای ازآن اشاره می شود:

بمپورقدیمی ترین نقطه باستانی بلوچستان ایران است.سرگذشت مظلومیت و بیچارگی قوم بلوچ و ستم هایی است که بر این مردمان سخت کوش رفته است .و حماسه پهلوانی های قومی است که در نبردهای بزرگ و نا برابر اخرین نفس های مردانگی و پهلوانی قدیم را در برابر تدبیرها و ترفند های نا مردانه تمدن جدید نشان دادند .

یاد آور شجاعت و ناموس پرستی قومی است که ناچاربودند تسلیم سربی شوند که از لوله تفنگ حکام زور گو بیرون می آمد و بیانگر خشونت ها ی مداوم و بلوچ کشی های امرا مستبد تاریخ ایران است.داستان طغیان سردارانی است که از ظلم و بیداد عفریتهای زمان بستوه آمده بودند و حکایت رفتار غیر اخلاقی و ضد انسانی ماموران مغرض حکوکتی در دوران سیاه گذشته کم لطفی و بی توجهی به قوم بلوچ است .و سر گذشت غم انگیز نابودی قصر حکامی است که جز درد و رنج چیز دیگری برای اخلافشان بجا نگذاشتند و بالاخره بمپور در گذر زمان داستان رشد حق شناسی ملیت دوستی و ایران خواهی قوم بلوچ است .سرگذشت بمپور حکایت غم انگیز سردارانی است که از دارالملکشان قلعه بن پهل با نفوذ مادی و معنوی خود سرزمینی وسیع را اداره می کردند.

ویژگیهای جغرافیایی بمپور

بخش بمپور درچهارصد کیلومتری جنوب و مغرب زاهدان واقع است و از توابع شهرستان ایرانشهر می باشد مرکز این بخش باستانی شهر بمپور در بیست و پنج کیلومتری و در مغرب آن واقع است عرض جغرافیایی آن ۲۷ درجه و ۷ دقیقه و ۳۵ ثانیه شمالی و طول جغرافیایی آن ۶۰ درجه و۷ دقیقه و ۱۵ ثانیه شرقی است

ارتفاع آن از سطح دریا ۵۶۰ متر و در حدود ۲۸۵۹ کیلومتر مربع مساحت و بیش از ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد .شامل دو دهستان بمپور شرقی به مرکزیت روستای نوکجوب وبمپور غربی به مرکزیت روستای قاسم آباد است
بمپوردشت نسبتا صاف و همواری است که رسوبات آبرفتی تشکیل دهنده آن مربوط به دوران سوم زمین شناسی است . به موازات رسوبات آبرفتی تپه های شنی و نوار بازیکی از تشکیلات آهکی الیگوسن نیز در آن گسترش دارد .

آب و هوای این منطقه در زمستان نسبتا معتدل ولی از اوایل اردیبهشت رو به گرمی می گذارد حداکثر مطلق گرما در تابستان تا ۵۰ درجه سانتی گراد و حداقل در زمستان تا ۱ درجه سانتی گراد می رسد مقدار متوسط بارش سالانه در حدود ۵۷ میلیمتر و تبخیر سالانه به ۳۵۰ میلیمتر میرسد.

وجه تسمیه بمپور

در بعضی از افسانه های محلی وجه تسمیه آنرا مربوط به بهمن پسر اسفندیار می دانند که اول بهمن پور بوده و به مرور زمان به بمپور تبدیل شده است . بر طبق اظهار نظر بسیاری از فضلای ایران و به استناد کتب تاریخی در قدیم الایام این محل را بن پهل می نامیده اند که به معنی شهر آخرمی باشد .

به نظر نگارنده و با بررسی آثار مکتوب گذشتگان نام باستانی این محل بن پهل بوده که با گذشت زمان به بن فهل، بن فول، بن فور،بن پور، وبم پور(bompour ) تغیر نام پیدا کرده است .

امروزه فارسی زبانان به اشتباه آن را بم پور( bam pour ) تلفظ می کنند .

بمپور و ساکنین آن
مهمترین افرادی که اززمان شاه عباس صفوی تاکنون دراین منطقه چهره شده اند وتوانسته اند موقعیتی بدست آورند عبارتند از :

ملک دینار ، ملک شمس الدین ، ملک میرزا ازملوک صفاری حاکم بربمپور ، پس ازآنها مهراب خان لنگ ، محمد علی خان ، سردار حسین خان وسعید خان ازبزرگان شیرخانزهی یا نارویی درقلعه بمپور حکمرانی بدست آورده اند، دوست محمدخان بارکزایی هرچند که مرکزحکمرانی اش قلعه ناصری واقع دردهکده باستانی پهره و ایرانشهر فعلی بوده است اما برقلعه بمپور هم تسلط داشته است. پس از سرکوبی دوست محمدخان وبه توپ بستن قلعه بمپور اداره روستاهای خالصجات به کدخدایان سپرده شد، که از جمله آنها می توان ازکدخدا سنگک درمحمدآباد، کدخدا نورمحمد ، کدخدا چوپان وفرزندش ابراهیم آچاک درنوکجوب،کدخدا منگه وفرزندش محمد آبرون دراله آبادومچوقاسم،کدخدا دوست محمد وفرزندش ابراهیم آذریان در بمپور ،کدخدا علی وفرزندش عظیم محمد دهمیری دردهمیر ، کدخدا پیرمحمد حق شناس درنوکجوب وخیرآباد و کدخدا باشی و بختیار امیریان در توردان وخیرآباد، کدخدا داداله وامان اله درقاسم آباد ،کدخدا حسین وپیرداد شهدوستی درسعیدآباد، کدخدا بجاردر جعفر آباد ، کدخدا دادمحمد امیریان درشمس آباد،کدخدا اسفندیار ارتش درمیرآباد کدخدا دینار و فرزندش ایوب در ملک آباد نام برد.

پس از انقلاب وتضعیف موقعیت کدخدایان اداره امور روستاها توسط شوراهای محلی صورت می گیرد.