تعاریف پایه از دق (دغ) و کویر

چنانچه بیابان را یک بوم­سازگان درنظر بگیریم که مرز های آن با استفاده از شاخص­هایی نظیر اقلیم‘ خاک ‘ پوشش گیاهی و….. تعیین می­شود دغ و کویر در داخل آن تشکیل می­شوند. در حقیقت‘ از نظر پیکر شناسی زمین ‘ دغ و کویر دو ریختار(تیپ) از واحد پلایا در یک چشم­انداز بیابان هستند.چون هنوز تعریف مشخص و کاملی در مورد بیابان ارایه نشده تعاریف دغ و کویر از یکدیگر متمایز نگردیده­اند .ولی آنچه مسلم است‘ تفاوت این دو به معیارهای خاکشناسی برمی­گردد.

دغ و کویر به طور معمول به اراضی­ایی که در پایاب حوضه­های آبریز داخلی و یا مسیرهای کم شیب مسیلها قرار دارند گفته می­شود که پوشیده از رسوبهای ریزدانه حاصل از ته­نشینی است.

از نظر نگارش فارسی دغ(دال با غین)به معنی زمین بی گیاه صحیح است نه دق(با دال و قاف) به معنی کوبیدن‘ با این وصف در حال حاضر در بیشتر منابع علمی دغ را با دال وقاف بکار برده­اند.

کویر یک کلمه فارسی اصیل آریایی است که به معنی زمین وسیع و شوره­زار. اصلا کور(کاف ساکن و واو بشدت تلفظ می­شود) در زبان سنسکریت به معنی نمک است.

درکتاب فرهنگ نظام (جلد سوم تألیف سید محمد علی داعی الاسلام) دق ( با "دال" و "قاف" )به معنی کوبیدن و دق الباب به معنای کوبیدن درخانه و آرد کردن آورده شده است در حالیکه دغ ( با حروف نوشتاری " دال " و " غین " )* را زمین بی گیاه آورده است و دغ سر را به کسی که پیش سرش مو نداشته باشد ، اطلاق کرده است. در همان منبع نیز آمده که : " در زبان محلی انارکی‘ دغ زمینی است که بر آن سیلاب آمده و خشکیده و یک طبقه از گل محکم احداث شده که مانع روئیدن چیزی است " .

همچنین در فرهنگ فارسی معین و عمید‘ دغ به معنی زمینی که علف و گیاه در آن نروید آورده شده است و دغسر به سر بی موی طاس و کسی که ریش و سبیل و ابرو و مژه را پاک بتراشد گفته شده است.

تنها در فرهنگ فارسی عمید علاوه بر این از کلمه دک نیز برای دغ استفاده شده است و دک را به معنی ریگستان یا زمین هموار و کوبیده و هموار ، همچنین مترادف با دغ ، سر بی مو ، زمین خشک و سخت ، زمین بی آب و علف ، درخت بی برگ گفته شده است . در همین منبع دک و لک به معنی خشک و خالی ، زمین بی آب و علف که با نگارش دق و لق یا دغ و لغ نیز بکار برده شده است .

آنچه مسلم است از نظر نوشتاری "دغ" صحیح است و منظور زمین بی گیاه است که محدودیتی مانع رویش در آن می­شود.

نظرات بسته شده است.