شهرستان فردوس به مرکزیت شهر فردوس، در شمال استان خراسان جنوبی و بین ۳۹-۳۲ درجه تا ۴۲-۴۳ درجه عرض شمالی و ۵-۷۵ تا ۵۵-۵۸ درجه طول شرقی واقع شده‌است. این شهرستان، از شمال به شهرستان‌های بردسکن و گناباد، از شرق به شهرستان‌های گناباد و سرایان و از جنوب و غرب به شهرستان طبس محدود می‌شود. مساحت شهرستان ۱۳٬۲۷۷ کیلومتر مربع است.
پیشینه شهرستان تا امروز
این شهرستان در سال ۱۳۲۹ پس از افزایش تعداد شهرستان‌های استان خراسان از ۷ شهرستان به ۱۱ شهرستان، همزمان با شهرستان‌های نیشابور، کاشمر و درگز تأسیس گردید. شهرستان فردوس در ابتدا مشتمل بر بخش‌های مرکزی، طبس و بشرویه بود. در سال ۱۳۳۵، بخش طبس از شهرستان فردوس جدا شده و به صورت شهرستان درآمد و همچنین بخش سرایان نیز از بخش مرکزی جدا شده و به یک بخش مستقل تبدیل شد.[۳] پس از تقسیم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۴، بخش سرایان از این شهرستان جدا شده، به شهرستان تبدیل شد و به استان خراسان جنوبی ملحق گردید. تا سال ۱۳۸۶، شهرستان فردوس متعلق به استان خراسان رضوی بود که در این زمان طی مصوبه دولت به استان خراسان جنوبی ملحق گردید. این موضوع، واکنش‌ها و مخالفت‌های شدیدی را در بین مردم در پی داشت. در حال حاضر این شهرستان، شامل بخش‌های مرکزی و بشرویه بوده و متعلق به استان خراسان جنوبی می‌باشد.
مشخصات کلی شهرستان
این شهرستان، دارای ۳ شهر فردوس، بشرویه و اسلامیه و شامل ۶ دهستان به نام‌های باغستان، برون و حومه در بخش مرکزی و ارسک، رقه و علی‌جمال در بخش بشرویه است. همچنین این شهرستان، تعداد ۷۷۱ آبادی دارد که از این میان، ۱۶۲ روستا دارای سکنه می‌باشند. بر اساس سرشماری عمومی نفوس ومسکن در سال ۱۳۷۵، جمعیت این شهرستان با احتساب بخش سرایان ۸۶٬۶۲۵ نفر بوده که پس از انتزاع بخش سرایان و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن بالغ بر ۶۳٬۴۹۷ نفر بوده است.[۱] ساکنین این شهرستان ۱۰۰% از نژاد آریایی و قوم پارس هستند. میزان باسوادی شهرستان فردوس، ۹۳٫۵% است که بسیار بالاتر از میانگین کشور و استان می‌باشد. شهرستان فردوس، از جمله شهرستان‌های تاریخی کشور است که از ۱۸۰ اثر تاریخی شناسایی شده در آن، تاکنون ۳۵ اثر به ثبت آثار ملی رسیده‌اند.
ویژگی‌های اقلیمی
این شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و عدم وجود توده‌های مرطوب و کوهستان‌های مناسب و به علت مجاورت با دو کویر مرکزی و نمک دارای آب و هوای صحرایی، خشک و کم‌باران می‌باشد. میانگین میزان بارندگی این شهرستان در حدود ۱۵۵ میلی‌متر در سال است. این شهرستان به لحاظ وسعت زیادش از نظر آب و هوایی دارای دو منطقه متفاوت است:
مناطق کوهپایه‌های شمالی که معمولاً دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد که شهرهای فردوس و اسلامیه تقریباً در این ناحیه قرار دارند و علت وجود این آب و هوا عمدتاً کوهستانی و مرتفع بودن آن است.
قسمت روستاهای داخل کویر بخش بشرویه، این منطقه دارای تابستان‌های فوق العاده گرم و خشک می‌باشد به طوری که در اغلب ساعات روز درجه حرارت در بخش بشرویه متجاوز از ۴۰ درجه سانتی گراد می‌شود. متوسط بارندگی در این ناحیه ۱۰۰ میلی متر در سال است. یکی از مشخصه‌های آب و هوایی منطقه کویری بشرویه اختلافات زیاد درجه حرارت بین روز و شب است که این اختلاف گاه به ۲۳ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
وضعیت کشاورزی
با توجه به میزان بارندگی کم در این شهرستان، عمده زمین‌های کشاورزی به صورت آبی می‌باشند. کل سطح زیر کشت این شهرستان در حدود ۵۷٬۰۰۰ هکتار می‌باشد که در حدود ۲۷٬۰۰۰ هکتار آن در بخش مرکزی و بقیه در بخش بشرویه واقع شده‌اند. از این میان، تنها نزدیک به ۸٬۰۰۰ هکتار که در بخش مرکزی واقع شده‌اند، به صورت دیم بوده و بقیه آبی می‌باشند. همچنین مهمترین محصولات باغی این شهرستان، انار و پسته هستند که میزان تولید انار و پسته در این شهرستان در سال ۱۳۸۴، به ترتیب ۱۶۱۰ و ۱۰۸۶ تن بوده است. به علاوه، در سال ۱۳۸۴، ۱۱ تن زعفران خشک در این شهرستان تولید شده است.
پوشش گیاهی
با توجه به میزان بارش کم، درجه حرارت بالا، جنس خاک و سایر شرایط طبیعی و جغرافیایی در شهرستان فردوس، پوشش گیاهی از نوع استپی است که بر حسب میزان رطوبت تغییر می‌کند و این پوشش در قسمت‌های شمالی و مرتفع انبوه بوده و تبدیل به مراتع می‌شود. مهمترین گیاهان استپی شهرستان عبارتند از: خارشتر، گون، گز، قیچ، تاغ، تریخ، اسپند و شورکده که اغلب از نوع گیاهان سازگار به شوری می‌باشند. ویژگی عمده تمامی این ناحیه تنک بودن پوشش گیاهی آن است که به ندرت بیش از یک سوم خاک را می‌پوشاند. در بین گیاهانی که به طور طبیعی رشد می‌کنند، گیاهانی که مصرف دارویی دارند در منطقه یافت می‌شوند که بعضی از این گیاهان عبارتند از ختمی، بادیان، ترنجبین، زرشک، زیره، خارخشت، شوید، کلپوره، کاسنی و بارهنگ.
محصولات فردوس
از مهمترین صنایع دستی شهرستان فردوس می‌توان پارچه بافی (تون بافی)، سفالگری، برک بافی، قالی، گلیم، نمد مالی، مشبک و معرق کاری را نام برد.
محصولات و سوغات اصلی منطقه را انار، زعفران، بادام، پنبه، گردو، انواع کشک، قره قروت و زیره تشکیل می‌دهد. پسته نیز از جمله محصولات شهرستان فردوس است که در انواع مختلف: کله قوچی، آحمد آقایی، محلی، فندقی و سایر انواع مختلف تولید می‌شود.
منابع
۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
پایگاه اینترنتی فرمانداری شهرستان فردوس
پایگاه اینترنتی استانداری خراسان رضوی
نظرات بسته شده است.