قلعه سمیران

این قلعه بر بالای یک تپه سنگی در دهستان طارم قرار دارد و دسترسی به آن جز از سمت شمال، بسیار دشوار است. سفیدرود از جانب جنوبی این قلعه می­گذرد و آن سوی رود، رشته ارتفاعات بلند سنگی، سر به آسمان کشیده­اند. بنای اصلی قلعه در بالای کوه قرار دارد و بخشی از شیب ان را که به طرف جنوب می­باشد، در بر می­گیرد.

در حال حاضر از دیوارهای قلعه، گذشته از دیوار اصلی در بالا، قسمتی نیز در دامنه شمالی پابرجا است. این بخش از دیوار که بر روی یک رگه سنگی استوار شده است، به این خاطربه وجود آمده تا در مسیر دسترسی به قلعه، از این سو که راحت­تر از جانب­های دیگر است، مانعی به وجود آمده باشد و امکان نفوذ به قلعه را سد ساخته باشند.

باید دانست که در دوران آبادانی این قلعه، چنان ک ناصرخسرو نقل نموده، قلعه مزبور دارای سه دیوار تودرتو بوده است.

بخش اصلی قلعه دارای طرح کاملاً منظم نیست؛ زیرا دیوار قلعه به تبعیت از صخره­های کوه و پیش­آمدگی و پس رفتگی آن به وجود آمده است. با این حال طرح کلی آن نزدیک به شکل مستطیل است. در حال حاضر، سالم­ترین بخش قلعه دیوار شمالی آن است که از سه قسمت تشکیل شده است. قسمت اول، سمت چپ و جانب شرقی دیوار است که به صورت دیوار بلندی محصور میان دو برج مدور سالم خودنمایی می­کند. برج­ها و دیوار با سنگ­های لاشه و ملات گچ ساخته شده­اند و ارتفاع آنها به 8 متر می­رسد. در جریان بنای دیوار و برج­ها، برای جلوگیری از فروریختن آنها و هم این که برپاداشتن دیوار و برج­ها به صورت منظم و مرتب صورت پذیرد، در فاصله­های یک متری یک کلاف چوبی در تنه بنا به کار برده­اند که از دور به صورت یک رج سنگ دیده می­شود.در بنای دیوار قلعه، گاه به گاه، آجر نیز به کار رفته و این بیش­تر مربوط به قسمت­های بالای دیوار است که به احتمالی، مربوط به تعمیرات بعدی بناست.

برج­های دو گانه که در قسمت بالا جای گرفته­اند، دارای پنجره­های بلند مستطیل شکلی با قوس تیزه­دار هستند، و بیش­تر برای نگهبانی پایین قلعه مورد استفاده قرار می­گرفته­اند. ساختمان قسمت سمت راست یا غربی دیوار جانب شرقی بسیار متفاوت دارد. در این قسمت از وجود برج­های مدور خبری نیست، و تنها دیواری صاف وجود دارد که ساختمان­های این گوشه قلعه را در بر گرفته است. بنای این قسمت از دیوار از نظر موقعیت حایز اهمیت است؛ زیرا که برفراز یک صخره کاملاً عمودی برپا گردیده که سفیدرود از پای آن می­گذرد و موقعیت آن، چنان است که به هیچ­وجه امکان تسلط براین قلعه از این سو میسر نیست.

با توصیفی که تاریخنگاران قدیم از این قلعه نموده­اند. می-توان گفت که این قلعه هم چون بسیاری از دژهای کوهستانی منطقه، تنها کارکرد دفاعی و نظامی نداشته، بلکه منظور اصلی از بنای آن، سکونت بوده است. بر روی زمین­های اطراف قلعه تا مسافتی بسیار قطعه­های فراوان سفال پراکنده است. سفالینه­های مزبور همگی مربوط به دوره­های پس از اسلام هستند.