درباره مار جعفری بیشتر بدانیم

بیشتر دشت‌ها و دامنه‌های گرم و بیابانی مناطق مرکزی و جنوبی ایران خالی از سکنه و غیر قابل سکونت است و نیز بی آبی و آب و هوای نامساعد باعث فقیر بودن پوشش گیاهی و تنوع اندک جانوران شده است اما موجوداتی هم هستند که در این نواحی خشن بسر می‌برند. مار جعفری از ساکنین همیشگی این نواحی بشمار می‌رود و از گذشته‌های دور تاکنون هر کویری را با مار جعفری می‌شناختند. هر مسافری به کویر سفر می‌کند، ترس از مار جعفری را فراموش نمی‌کند در حالی که هیچ گاه متوجه این موضوع نیست که این مار جعفری است که از مسافران کویر می‌ترسد.

 

مار جعفری با نام علمی ‏Echis carinatus‏ در رده خزندگان (‏Reptilia‏)، زیر راسته مارها (‏Serpentes‏) و خانواده افعی‌ها (‏Viperidae‏) طبقه‌بندی می‌شود. ماری به نسبت کوچک است و 35 تا 90 سانتی متر طول دارد و همچون دیگر افعی‌ها دارای سر و گردنی مشخص است زیرا در بیشتر مارهای دیگر گردن به طور کامل از سر و بدن مشخص نیست. همچنین مانند دیگر افعی‌ها مردمک چشم نیز عمودی، پوزه کوتاه و سر پوشیده از فلس‌های کوچک ولی تیغه ‌دار است. رنگ ‌آمیزی متنوعی دارد و نمونه‌های ایرانی آن به رنگ‌های قهوه‌ای مایل به خاکستری، زیتونی، خاکستری مایل به زرد با نوارهای زیگزاگ روشن هستند. مار جعفری به راحتی از دیگر مارها شناخته می‌شود زیرا ویژگی بارز این گونه، وجود یک علامت به شکل صلیب روی سر است. ناحیه شکمی به رنگ سفید یا سفید مایل به زرد است.‏

 

در نواحی بیابانی یا نیمه ‌بیابانی گرم و خشک یا مرطوب در دشت‌ها، تپه‌های رسی یا ماسه ‌ای، دامنه‌ها و کوهپایه‌‌ها با پوشش گیاهی اندک بوته‌ای یا درختچه‌ای و نیز دهانه چاه‌‌ها، باغ‌ها، خرابه‌ها، گورستان‌ها، حاشیه مزارع و روستاها دیده می‌شود. روزها در زیر سنگ‌ها و درون حفره‌های زمینی، لانه جوندگان، شکاف سنگ‌‌ها و زیر بوته‌ها پنهان می‌‌شود. به ندرت در نواحی مسکونی یا محل‌های پر رفت و آمد انسان‌ها دیده می‌شود. در نواحی ماسه‌ای مانند رمل‌ها یا تپه‌های ماسه بادی در زیر ماسه‌ها پنهان می‌شود و مانند افعی شاخدار عربی شب‌ها در حالی که سر را از زیر ماسه بیرون نگه می‌دارد به انتظار طعمه خود می‌ماند. حرکت مار جعفری به روشی خاص صورت می‌گیرد، به این ترتیب که ترکیبی از حرکت از پهلو و زیگزاگ است. ابتدا سر را پرتاب می‌کند سپس بدن را به همان قسمت می‌کشد. روی ماسه‌های داغ فقط دو نقطه از بدن مار جعفری با سطح زمین تماس دارد.‏

 

‏ از هنگام غروب تا طلوع آفتاب فعالیت می‌کند. گاهی نیز در روز دیده می‌شود. برای شکار از بوته‌‌ها یا درختچه‌‌ها بالا می‌‌رود یا روی سنگ‌ها، زیر بوته‌‌ها و لبه چشمه‌‌ها بدون حرکت به کمین می‌نشیند و انواع جوندگان کوچک، مارمولک‌‌ها، وزغ‌‌ها و بندپایان بزرگ مانند عقرب‌ها، رتیل‌‌ها و دیگر حشرات را شکار می‌‌کند. بیشتر جوندگان کوچک را ترجیح می‌دهد و برای همین در تاریکی شب در محل رفت و آمد جوندگان بی حرکت می‌ماند و به محض عبور یک جونده به سرعت حمله می‌کند و با گزش مرگبار خود آن را شکار می‌کند. مارهای جعفری کوچک معمولاً از بچه موش‌ها و نوزادان از مارمولک یا حشرات تغذیه می‌کنند. مار جعفری در شکار کردن حریص نیست. پس از شکار و یک غذای حسابی تمامی طول شب را روی سنگ‌ها یا زمین‌هایی که از آفتاب روز گرم مانده‌اند به حالت چنبره استراحت می‌کنند و این کار را تا چندین شب تکرار می‌کند.

 

این مار بسیار تنبل و کم تحرک است و به آرامی و بدون سر و صدا حرکت می‌کند. هنگام خطر به دور خود می‌پیچد و سر را در میان بدن پنهان می‌کند و با حرکات مارپیچ به صورت عدد هشت لاتین و مالیدن فلس‌‌های کناری بدن، صدای مخصوصی تولید می‌‌کند و گهگاه با حمله‌های ناگهانی سعی در دور کردن دشمن می‌کند. از پهلو حرکت می‌کند. در مواقعی که باران‌های سیل آسا می‌بارد و حفره‌های مار جعفری پر از آب می‌شود از پناهگاه خود خارج می‌شود و اغلب از بوته‌ها و درختچه‌ها و نیز دیوارها و صخره‌ها بالا می‌رود. در این مواقع است که می‌توان چندین مار جعفری را روی یک بوته یا درختچه مشاهده کرد.

 

تخم ـ بچه‌ زا است یعنی نوزادها در بدن مادر از تخم خارج و زنده متولد می‌شوند. ماده‌ها در فصل تابستان معمولاً 3 و گاهی تا 20 نوزاد به دنیا می‌‌آورند. نوزادها هنگام تولد حدود 15 سانتیمتر طول دارند و پس از نخستین پوست اندازی که حدود یک هفته طول می‌کشد، قادر به گزیدن و تزریق سم هستند. اغلب نوزادهای یک هفته‌ای دارای سمی با غلظت بالا و کشنده هستند.‏

 

مار جعفری از خطرناک‌‌ترین مارهای ایران است و گزش آن در برخی مواقع منجر به مرگ انسان می‌‌شود. سم این مار بیشتر بر دستگاه گردش خون اثر می‌گذارد و موجب پارگی رگ‌ها و خونریزی داخلی و حتی خونریزی مغزی می‌شود زیرا سم این مار دارای آثار هموستاتیک است و قادر است فعالیت پلاکت‌های خون را مهار کند. فردی که توسط مار جعفری گزیده می‌شود، ابتدا احساس درد و تورم در ناحیه گزش می‌کند سپس علامت شروع به پیشرفت کرده و تمامی عضو گزیده شده مثلاً دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پس از چند دقیقه تا نیم ساعت، غدد لنفاوی سفت و دردناک می‌شوند به طوری که بزرگ شده و قابل لمس می‌شوند. نشانه‌های بالینی ناشی از گزش اغلب پس از حدود 1 تا 2 ساعت پس از گزش ظهور می‌کنند. خونریزی حدود 10 ساعت پس از گزش رخ می‌دهد که ابتدا از لثه‌ها شروع می‌شود و کم کم در دستگاه گوارش و نیز دستگاه تناسلی و ادراری ادامه پیدا می‌کند. در مراحل بعدی با خونریزی‌های شدید گوارشی، مخاطی، زیرپوستی، دستگاه ادراری و تناسلی ادامه می‌یابد. معمولاً خون فرد مصدوم غیرقابل انعقاد می‌شود. تشنج، اختلال در تکلم و ادراک، خواب آلودگی و در بعضی مواقع امکان شوک و مرگ به دلیل خونریزی مغزی وجود دارد. در برخی مواقع پس از 24 تا 48 ساعت فرد گزیده شده می‌میرد.

 

با این حال خوشبختانه این مار از انسان‌ها فراری است و دور از انسان زندگی می‌‌کند. اگر مار جعفری با انسان روبرو شود هیچ گاه در مرحله اول اقدام به گزش نمی‌کند. به این ترتیب که اگر در حال حرکت باشد و متوجه حضور انسان شود پیش از هر کاری به دنبال یک مخفی گاه می‌گردد یا این که اگر راه فرار نداشته باشد در جای خود بی حرکت می‌ماند و پس از آن که از کنارش دور شدیم به آرامی آن محل را ترک می‌کند. اگر در حال چنبره و استراحت باشد و از کنارش عبور کنیم با صدایی که از خود تولید می‌کند به ما می‌گوید که «مبادا به من نزدیک شوید یا پای خود را روی من بگذارید چرا که من خطرناک هستم». با این وجود اگر به طرفش برویم به سرعت فرار می‌کند یا در ابتدا به هم مالیدن فلس‌ها و فش و فش کردن و پرتاب سر سعی می‌کند اول هشدار بدهد سپس در نخستین فرصت فرار کند. زمانی که بخواهیم آن را صید کنیم در آن وقت است که با هدف گزیدن به ما حمله می‌کند. پس بهتر است از قلمرو آن دور شویم و خطری متوجه ما نشود. این مار آن چنان از انسان دوری می‌کند که اگر در یک اتاق با یک مار جعفری چند روز را سپری کنیم، به هیچ وجه به ما نزدیک نمی‌شود و برای ما خطری به وجود نمی‌آورد مگر این ما بخواهیم به او آسیبی برسانیم.‏

 

مار جعفری در زبان انگلیسی و فرانسوی «افعی فلس اره ای» و در زبان پشتو «فیسی» می‌گویند، در عراق به «حیه سید دخیل» معروف است. از ایران به سمت جنوب شرقی آسیا تا بنگلادش و به سمت شمال شرقی تا ازبکستان و از شرق تا افغانستان و هند و به طرف جنوب غربی تا عراق و عربستان پراکنده است. در ایران تاکنون از بیشتر استان‌‌های مرکزی و جنوبی شامل سمنان، قم، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، یزد، اصفهان، بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و ایلام گزارش شده ‌است. جمعیت آنها در ایران در حد مطلوب بوده و از جمعیت بالایی برخوردار است و فقط تخریب زیستگاه آنها را تهدید می‌کند. در سال‌های اخیر به سبب صید بی ‌رویه توسط مارگیرها برای مراکز سرم‌ سازی، کشتن آنها به دلیل ترس و نفرت مردم از این مار، تخریب زیستگاه توسط چرای دام‌ها، شهرسازی و جاده ‌سازی جمعیت آنها رو به کاهش است. این که چرا به این مار «جعفری» می‌گویند هنوز علت این نامگذاری به درستی مشخص نیست.

 

5 زیرگونه از این گونه تاکنون معرفی و طبقه بندی شده است که در ایران دارای 2 زیرگونه است. زیرگونه ‏Echis carinatus multisquamatus Cherlin, 1981‎‏ از نواحی شرقی و شمال شرقی ایران گزارش شده و زیرگونه ‏Echis carinatus sochureki Stemmler, 1969‎‏ که از نواحی مرکزی و جنوبی ایران گزارش شده است.‏

گونه مار جعفری برای نخستین بار توسط یک طبیعت شناس آلمانی به نام ‏Johann Gottlob Schneider‏ در سال 1801 شناسایی و نامگذاری شد.

مار جعفری جزیی از زیست بوم یک منطقه است و کشتن آن نه فقط از روی نادانی است بلکه یک ضربه آسیب پذیر به طبیعت محسوب می‌شود. دیدن این افعی زیبا در طبیعت بسیار هیجان انگیز و لذت بخش است به شرطی که مزاحم آن نشویم. این خزنده زیبا به شدت از انسان می‌ترسد و هر جا که رفت و آمد انسان کمتر است زندگی می‌کند.

*مرتضی جوهری

۲۸ نظرات
  1. نیما می‌گوید

    اگر یه مقدار آگاهی و اطلاعات در مورد حیوانات بیشتر بود هیچوقت کسی اونارو نمیکشت

  2. محمد می‌گوید

    سلام در دشت ورامین مار جعفری بسیار زیاده
    ما تو گلخونه مون سالی ۵۰ تا مار جعفری میگیریم. نکته اینکه هرجا غذا (موش) باشه مار هم هست
    اگه غذا پیدا نکنن مهاجرت می کنن و میرن .
    چند تا تجربه از مار جعفری رو بهتون میگم
    ۱- این نوع مارها به هیچ عنوان مهاجم نیستن و خیلی آروم هستن حتی اگه بگیرینشون هم بیشتر میخان فرار کنن تا نیش بزنن اول که با سرعت بدنبال اولین سوراخ میگردن تا فرار کنن
    ۲- وقتی چمباتمه می زنن و صدا می دن و صدایی شبیه شرشر آب دارن خیلی باید مواظبشون بود
    ۳- تو منطقه ورامین موش های مخصوصی هست شبیه خوکچه هندی که به موش ورامینی معرفه و قاتل محصولات کشاورزین هرچیزی رو میخورن از بذرهای کاشته شده تا نشا ها و بوته ها به سم هم مقاومن و فقط مار جعفری تونسته که اونارو کنترل کنه
    ۴- مار های کوچیک بچه هاشونو میخوره و بزرگا هم از بزرگاشون تغذیه می کنه
    ۵- برای اینکه مارها رو از محل باغ و مزرعه تون دور کنین بهتره که اول موشها رو بیرون کنین
    ۶- برای اینکار با جستجو تمام سوراخهای موجود تو زمینتون رو پر کنین اینکار زمان بره ولی جواب میده بعد از یکی دو روز ببینید کدوم سوراخا باز شدن (تمام سوراخا موش ندارن)
    ۷- سوراخای باز شده را از طعمه با سم موش قوی پر کنید (به هیچ وجه با دستتون برخورد نکنه حتی با دستکش چون موشا زرنگن و نمیخورن ) و سوراخا رو مجددا پر کنید تا همونجا دیگه دفن بشن
    مارا اگه این موشا رو بخورن میمیرن و این خوب نیست .
    ۸- مارها به جایی وابسته نیستن فقط میچرخن دنبال غذا وفقط اگه جایی غذا زیاد باشه میمونن
    پس اگه غذا گیر نیارن میرن و شما هم راحت میشین.
    ۹- یه کار خفن هم می تونین بکنین مار جعفری چون تنبله گرفتنش خیلی آسونه اونارو بگیرین بفرستین تو سوراخ موشا و خودتون هم با بیل منتظر باشین اومدن بیرون کارو یکسره کنین (lol)
    مار رو هم بعد اتمام کار با پر کردن سوراخ با آب دوباره بگیرین.
    ۱۰- تو منطقه ما حتی پیرمردا به یاد ندارن که کسیو مار جعفری زده باشه پس اونارو نکشین

  3. سجاد می‌گوید

    سلام من یه جعفری شاخدار گرفتم ، میدونید چکارش کنم؟ به درد آرمایشگاهی ، جایی میخوره؟

  4. مريم می‌گوید

    پنج روز پیش یه مار جعفرى برادرمو نیش زد و چون جاى زخم نیش یک دندون بیشتر معلوم بود و جاى دندون دوم مار زیاد واضح نبود دکتر فکر کرد که عقرب نیشش زده و پادزهر عقرب بش تزریق کردن که حالش خیلى بد شد و خونریوى شدید پیدا کرد و قلبش ایستاد بعد از ۲۴ ساعت متوجه شدن که مار جعفرى نیشش زده و خدا رو شکر بطور معجزه آسایى به زندگى برگشت.

  5. رامین می‌گوید

    من انواع مارها را دیدم . چون محل کارم خوزستان هست و نقشه برداری در مناطق بیابانی و جاده سازی. باید عرض کنم مارها حیوانات بی آزاری هستند و از انسان فرار می کنند مگر اینکه آنها را اذیت کنید یا بدون توجه به لانه آنها نزدیک و روی آنها پا بگذارید .

  6. م ج می‌گوید

    سلام این مار جعفری رو من در زرین دشت دیدم پاهام توی اب بود که دیدم یه چیزی پامو داره لیس میزنه که فکر کزدم ماهی هستس به آرامی که نگاه کردن دیدم مار با زبون مشکیش داره حسابی پامو لیس میزنه وحشت زده پامو یهو خیلی سریع کشیدم و فراز کردن فکر کردم ماره ابی هست ولی وقتی کمی جلو اومدم ازش عکس کرفتم و به بومی های اونجا نشون دادم گفتن شانش اوردم چون یکی از خطرناکترین مارهای سمی جعفری هستش بالاخره خدا به من خیلی رحم کرد جون داشت چند ثاتیه پامو که لخت تو اب بود رو لیس میزدحتی اون زبون دو شاخ مشکیش رو هم دیدم که داشت حسابی لیس میزد

  7. محمد از اندیمشک( خوزستان) می‌گوید

    مارها واقعا حیواناتی سودمند و پرفایده هستند.من هم عاشق این جانور زیبا و اسرارآمیز هستم ولی بیشتر از مارهای بوآ و پیتون و آناکوتدا خوشم میاد و چند بار هم مار پیتون دستم گرفتم و بدور گر ن انداخته و عکس گرفتم.

  8. رصا می‌گوید

    یه جمله که همه شنیدن ولی دقت نمیکنن اگه دقت کنن هیچوقت مار رو نمیکشن . اون جمله اینه :بیماری رواج پیدا کرده . یا توی یک منطقه بیماری زیاد شده .مارها سم و مواد مضر در محیط رو جذب میکنن و از مریض شدن وآلودگی محیط جلوگیری میکنن . فلسفه کلمه (بیمار ) هم به همین دلیل هست .
    پس مارها سودشون خیلی بیشتر از ضررشون هست . مخصوصا مار جعفری تا پا روش نزاری به هیچ عنوان حمله نمیکنه تاکید میکنم به هیچ عنوان حمله نمیکنه . فقط در صورت نزدیک شدن صدای خش خش میکنه که شما متوجه بشی و اگه شما متوجه نشدی و نزدیکتر شدی خودش فرار میکنه

  9. صادق می‌گوید

    مار های دیگه ای هم میگن دیدیم اما من ندیدم
    خودشون میگن شبا یه ماری هست کوره نباید بکشیمش برای زمین برکت داره
    نمیدونن که این همون مار جعفریه که شبا چشماش حالت کور داره و روزا با چشم باز میکشنش
    منم خودم تا امروز نمیدونستم مار جعفری چیه تا این که عکس هاش رو دیدم متوجه شدم خودشه که مردم میگن

  10. صادق می‌گوید

    سلام من زمین کشاورزی بندرعباس دارم بالای ۷۰تا مار و عقرب تا الان کارگر ها کشتند هرچی میگم زنده بگیرید اصلا حول میشن و فقط میکشن
    عقرب سیاه ۳۵عدد کشتند
    رتیل سیاه ۷عدد خودم کشتم
    رتیل زرد تند رو ۶عدد
    مار جعفری کوچک ۱۶عدد
    یه مار جعفری نصف جون برام گذاشته بودن نسبتا خیلی بزرگ بود فکر کنم ۷تا بچه موش خرده بود تو بطری اب گذاشتم دوروز بعد خودش اب داده بود خراب شد انداختم بیرون میخواستم بدم مرکز بهداشت میگن پادزهر میده
    شما میدونید از کجا باید پادزهر بگیرم

    1. مرتضی می‌گوید

      با سلام
      دوستان برای رهایی از ورود مار به داخل باغ ، دور دیواره باغ رو از بیرون کمی گازوییل یا ترکیب گازوییل و روغن سوخته اتومبیل بریزید

  11. علی درخشان می‌گوید

    سلام ،۹۷٫۶٫۱۲در باغمون در روستای رفیع آباد از روداب شرقی شهرستان بم یه مار جعفری دیدم و اونو زنده گرفتم درقوطی آب معدنی نگهداری میکنم دیروز چهاردهم اونو بیرون آوردم که قوطیشو ازفضولات پاک کنم که متاسفانه یه نیششو در پشت انگشت اشاره چپم فروکرد ومقداری سم نیز تخلیه کرد ،فوری زیر شیرآبی گرفتم وفشار دادم وبالای انگشتم رامحکم گرفتم تا مقداری خون با زهر از دستم خارج شد ،الحمدالله نه سوزشی ونه دردی حس نکردم ودکتر هم نرفتم والان ساعت۱۷:۴۰روزپانزدهم هست که براتون مینویسم

  12. میلاد می‌گوید

    ضمن عرض خسته نباشید این مار در منطقه ما استان ایلام شهرستان دره شهر و دهلران فراوان ترین مار ایران هستش فک نمیکنم تهاجم باشه البتع سالانه گزش هست یک دومورد اونم پا روی دم یا بدنش گذاشتن ولی سم خطرناکی داره فوتی هم داشتیم…

  13. احمد می‌گوید

    چند روز پیش در انتهای باغ دو مار جعفری را در حال جفت گیری دیدم. نهایتا در سوراخ دیوار مخفی شدند. با درست کردن قلاب (با استفاده از دسته بیل، سیم فلزی و نخ شیرنی) یکی از آنها را گرفتم و در محلی خارج از ده (چنار شرق دماوند) رها کردم. فردا که برای گرفتن دومی رفتم. تازه متوجه شدم دوتای دیگر درون لانه هست. دومی را گرفتم. سومی اما از قلاب فرار گرد. وقتی در تلاش برای گرفتن سومی بودم. چهارمی از کنارم رد شد و موقع رفتن در لانه به دام افتاد. هر دوی آنها را در محیط خارج ده رها کردم. لکن تعدد آنها (نمی دانم چند تای دیگر وجود دارد) به وحشتم انداخته که نکند بچه ها، همسر و یا حتی میهمانها را نیش بزند. آیا می توانید برای خلاصی از دست آنها راهنماییم کنید.
    ضمنا باغ دارای خرگوش موش است که برای مقابله با آنها هیچ راهی پیدا نکردم. به گمانم مارها برای تغذیه از آنها به باغ آمدند.
    لطفا برای مقابله با هر دوی آنها راهکار ارایه فرمایید.

    1. بابک مرجوی می‌گوید

      من و همسرم معمولا فصل تابستون رو در باغ پدر خانمم (جادهٔ قوچان.. کیلومتر ۳۰ مشهد) میگذرانیم
      با خوندن ماجرای شما شش صبح امروز بار و بندیلم رو جمع کردم برگشتم خونهٔ خودمون در مشهد و از این به بعد زمستون که مارها خواب هستن میاییم صلهٔ رحم…
      به شما هم همین توصیه رو میکنم….
      و ممنون از ماجرای آموزندهٔ شما..‌‌

  14. وحید نادر شاگرد اتوبوس می‌گوید

    اولین مقاله در مورد مار جعفری را قبل از ۱۳۶۳ (مجله دانستنی ها) خواندم و بعد از آن هر چه خواندم بیان می کرد که این مار بسیار فرز و خطرناک و مهاجم هست و در مواجه با انسان همانند گرز مار و مار آتشی حالت عصبانی و مهاجم دارد اولین بار است که میخوانم مهاجم نیست در ضمن دوستم توسط این توع مار در شیراز گزیده شد

  15. مهدی می‌گوید

    من زابل خدمتم میکنم و توی این چند روز چند تا بچه ها گرفتن!
    یکی رو شونه دوستم رفته بود و دیگری اومده بود داخل آسایشگاه.
    خیلی میترسم.چیکار کنم؟

    1. علی می‌گوید

      سلام
      زیاد نکران نباشید در تمامی اورژانس های منطقه پاد زهر وجود دارد
      این نوع مار به دلیل کوچکی از دیدمون پنهونن و همین مورد موجب نگرانی بیشتر می شود
      اما در کل سم افعی جعفری سم ضعیفی در مار های سمی دارد
      حتی المقدور سعی کنید آن ها را نکشید و به نقاط دور از سکنه که فروان در زابل پیدا می شود رها کنید
      این نوع مار در اکوسیستم بسیار مفید است
      در زابل این نوع مار دشمن اصلی عقرب به شمار می آید

      1. سیاوش می‌گوید

        دوست عزیز کمی در مورد مار جعفری و سم این نار بیشتر تحقیق کنید و حتی‌المقدور به زبان انگلیسی سرچ کنید تا دیگه نگید سم ضعیفی داره. این مار در بین ۷۲ حیوان کشنده اسیا قرار داره و تو لیست ک از ۷۲ به سمت یک میاد ردیف ۳ هستش اگر اشتباه نکنم. همین روزها هم داره شبکه مستند همین مستند رو پخش میکنه

  16. محمدکاظم می‌گوید

    با سلام و عرض ادب.
    از زیستگاه اصلی این مار زیبا یعنی کویر لوت (صحرای طبس) صحبتی نکردید
    من همین چند روز پیش (سوم فروردین ۹۶) این افعی زیبا و با ابهت رو در یکی از روستاهای اطراف طبس دیدم و همینطور که در بالا ذکر کردید ، دیدن این خزنده زیبا در طبیعت، یه حس خاصی به ادم میده و بسیار هیجان انگیزه

  17. امیر حسین می‌گوید

    من عاشق مارم خیلی مار دوست دارم ولی مار ندارم چون پیدا نمیکونم زندشو همه تو الکله راسته بابت اطلاعات ممنون دمت گرم

    1. Singlehero می‌گوید

      سلام من زنده این مار رو دارم و تو خونه ازش نگهداری میکنم

      1. سارا می‌گوید

        سلام ، من از این دوست اطلاعاتی می خواستم کسب کنم اگر ممکنه . ممنونم

      2. Moein.24 می‌گوید

        سلام دوست عزیز اطلاعاتی در مورد این مار بدید چطوری ازش نگهداری میکنید
        من هم یدونه تازه آوردم خونه چند روزه ولی کامل بلد نیستم

      3. Sori می‌گوید

        درود
        اگر امکان داره میشه در مورد نگهداریش یکم تو ضیح بدید
        چون منم امروز یکیش رو گرفتم و دوست دارم نگهش دارم امااز شرایط نگهداریش اطلاعی ندارم

  18. علی افشاری می‌گوید

    امروز یکی ش رو دیدم. توی جعبه خاموش کننده آتش داشت چرت میزد که خدمتشون رسیدم. چند تا عکس و فیلم ازش گرفتم و رفع زحمت کردم.
    سپاسگزارم از مطلب مفیدتون و موفق باشید.

  19. مقتدی می‌گوید

    ضمن عرض خسته نباشید. جالب بود ولی اگر در مورد سن مار و جنسیت هم مختصراً توضیح داده می شد بهتر بود

  20. حسین می‌گوید

    خسته نباشی کوتاه مفید بود

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.