سفال میبد

ترمه یزد و سفال میبد را کمتر کسی است که نشناسد. این دو محصول از زیباترین و نامدارترین تولیدات دستی استان یزد هستند که از دیرباز میان تمام ایرانیان و حتی بازرگانان خارجی محبوبیت داشته است. با این که در حال حاضر ترمه دیگر با روشهای سنتی تولید نمی‌شود اما کارگاههای سفال و سرامیک در اکثر نقاط و به خصوص میبد هنوز هم فعال بوده و تولیدات آنها روز به روز بیشتر می‌شود. محصولات زیبای رسی که با نقش و نگارهای خاص کویری جایگاه ویژه‌ای در سوغاتی یزد دارند.

اما به همان اندازه که این تولیدات زیبا و به یاد ماندنی هستند از دید و دست گردشگران پنهان مانده‌اند. شاید در سطح استان یزد کمتر فروشگاهی موجود باشد که به صورت متمرکز مشغول ارائه این تولیدات باشند.

این وضعیت زمانی بیشتر به چشم می‌آید که در بین سوغاتی‌هایی که در حال حاضر گردشگران از یزد تهیه می‌کنند جای خالی ترمه و سرامیک به شدت احساس می‌شود. شهری که با نامگذاری سال خوش‌آمد درصدد جذب بیشتر گردشگران است به جز انواع شیرینی‌جات که از سوغاتی‌های شیرین و معروف یزد به شمار می‌رود سوغات دیگری برای ارائه ندارد. این در حالی است که صنایع دستی و سوغات نقش مکمل گردشگری را در اختیار دارند و پس از گردشگری بیشترین توجه و اعتبار باید مربوط به این هنر دیرین باشد.

« عماد تشکری» رئیس سازمان صنایع دستی یزد که علیرغم اظهار تاسفش این مطلب را تایید می‌کند می‌گوید:« صنایع دستی یزد علیرغم شایستگی که دارند هر روز مهجورتر می‌شوند و این امر برای استانی که امسال را سال خوش‌آمد نامگذاری کرده نقطه ضعفی است که اگر حل نشود برآورده شدن اهداف تعریف شده در گردشگری با اخلال مواجه می‌شود. نقشی که این محصولات در تبلیغ فرهنگ و جاذبه‌های منطقه دارند محوری است که هیچ نهادی آن را جدی نمی‌گیرد.»

تشکری می‌افزاید:« مهمترین دلیل عدم استقبال گردشگران از تولیدات دستی یزد مربوط به نوع بسته‌بندی است. البته اگر جعبه‌ها یا کیسه‌هایی را که این محصولات درون آنها جا می‌گیرند جزو بسته بندی تلقی کنیم. گردشگری بر پایه تحریکات بصری است و تا چشم مجذوب چیزی نشود فرد به دنبال تهیه آن نمی‌رود. صنایع دستی یزد نیز از این قاعده مستنی نیستند. البته اگر اغراق نباشد ما در یزد و حتی تمام ایران هیچ نوع بسته‌بندی برای صنایع‌دستی نداریم.»

نگاهی به تجربه راهنمایان تور که با کشورهای دیگر در ارتباطند و نوع ارائه محصولات آنها را از نزدیک دیده‌اند گواه سخنان تشکری است. کیوان بیانی که یکی از راهنمایان قدیمی تورهای خروجی است می‌گوید: «یکی از درآمدزاترین بخشهای گردشگری فروش محصولات منطقه‌ای یا صنایع دستی است. درآمدی که ز این راه به دست می‌آید اگر بیشتر از سایر بخشهای خدماتی نباشد کمتر نیست.»

وی به عنوان نمونه به درآمدزایی ترکیه از این رهگذر اشاره می‌کند و می‌افزاید: «محصولات چرم ترکیه جزو صنایع دستی آنها محسوب می‌شوند. در ترکیه کمربندی که شاید قیمتش کمتر از 10 هزار تومان باشد به واسطه یک بسته‌بندی مناسب و شیک به چندبرابر قیمت واقعی آن عرضه می‌شود. با این که به نظر می‌رسد این افزایش قیمت تاثیر منفی در فروش محصول داشته باشد ولی عملا برعکس آن است.»

گذشته از بسته‌بندی مناسب و زیبا که دلیل اول خرید برای هر گردشگری است صنایع‌دستی یزد از مشکل دیگری نیز رنج می‌برند. آموزش‌های جدید و همسوشدن محصولات با سلیقه‌های جدید ترفندی است که متاسفانه تولیدکنندگان یزد از آن بی‌بهره‌اند.

تشکری که از این مورد به عنوان مشکل زیربنایی یاد می‌کند می‌افزاید:« در سراسر یزد 40 کارگاه تولید سرامیک و سفال وجود دارند که تمام خلاقیت آنها مربوط به صدهاسال پیش است. محصولاتی که در حال حاضر در یزد تولید می‌شوند نمی‌توانند انتظار گردشگران خارجی را برآورده کنند. تنها ترمه است که دیگر با دست بافته نمی‌شود و دستگاههای جدید در بافت این پارچه زیبا به کار گرفته شده‌اند.»

ناهماهنگی وعدم توازن اعتبارات و توجهات دولتی بین گردشگری و صنایع‌دستی، عدم حمایت مالی و تخصصی و کمترشدن اعتبارات مالی که هرسال کمتر می‌شود از عمده‌ترین محورهایی هستند که صنایع‌دستی و سوغات یزد را هر روز از صحنه رقابت با سایر بخشهای خدماتی عقب میرانند.