قلعه فلک الافلاک

برفراز یک تپه بزرگ سنگی در میان شهر خرم­آباد، قلعه معروف و تاریخی «فلک­الافلاک» قرار دارد. از زیر تپه­ای که قلعه روی آن ساخته شده، یک چشمه بزرگ و پرآب جاری است. پایه­های قلعه روی تیغه­های سنگی استوار شده است.

تاریخ بنا و نام سازنده اصلی آن مشخص نیست، ولی در گذشته به نام قلعه «شاپور خواست» مشهور بوده است. بیش­تر تاریخ­نگاران اسلامی نیز این قلعه را به همین نام در آثار خود ذکر کرده­اند. از اوایل قرن هشتم هـ.ق، پس از بنای شهر جدید خرم­آباد، قلعه نیز به این نام خوانده شده است.

نام «فلک­الفلاک»از زمان قاجاریه بر این قلعه گذاشته شد و با گذشت زمان، تغییراتی در وضع ظاهری آن ایجاد شد؛ ولی اصالت بنا و ساختمان طاق و برج­های آن هم چنان دور از دگرگونی باقی­ مانده­اند.

قلعه دارای هشت برج است. محیط کلی آن  60/228 متر و ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه 5/22 متر می­باشد، در گذشته، تمام قلعه یک صحن داشت؛ اما در دوره­های بعد، با ساختن چند اتاق در وسط قلعه، آن را به دو قسمت تقسیم کردند.

در ورودی قلعه در شمال آن 10/2 متر پهنا و 3 متر بلندی دارد. این در، به یک راهروی سرپوشیده منتهی می­شود که در داخل آن در سمت شرقی آن یک اتاق وجود دارد. این راهرو با شیب کم، پس از یک پیچ، به سمت شرق با اولین صحن مرتبط می­شود.

عمق این چاه تا انتهای تپه و تا انتهای و تا چشمه زیر تپه می­رسد. در گذشته، آب مورد نیاز ساکنان قلعه از این چاه تأمین می­شده است. دهانه چاه، چهارگوش و هر ضلع آن 75/2 متر و دیواره آن تا اندازه­ای که اکنون پیدا است(تا عمق هفت متری) با آجر ساخته شده است. در این عمق، دهانه  چاه را مسدود کرده و طوری دیواره آن را ساخته­اند که بتوانند روی آن را ساخته­انند که بتوانند روی آن را در هر چند متر بپوشانند.

درباره این چاه افسانه­های بسیاری ساخته و پرداخته شده است.

در جنوب قلعه، راهرویی وجود دارد که به صحن قلعه راه دارد. طول این راهرو 22 متر است و در سمت چپ آن، آبریزگاه قلعه ساخته شده است. در سمت دیگر قلعه ساخته شده است. در سمت دیگر قلعه، راهی وجود دارد که به پشت بام قلعه می­رود. صحن دوم قلعه، مستطیل شکل و مساحت آن  متر مربع است. طول این صحن به صورت شرقی-غربی است و 16 اتاق و 11 کفش کن در بین اتاق­ها قرار دارد. کف اتاق­ها، یک متر و نیم بلندتر ازکف حیاط است و ورودی آن­ها، دارای چهار پله است.

در قسمت جنوبی آن سه اتاق به طول و عرض   متر و سه کفش­کن به ابعاد  ساخته شده است.اتاق­های وسطی و غربی درازترند و به دو برج جنوبی منتهی می­شوند. در شمال قلعه، چهار اتاق و چهار کفش­کن وجود دارد که بزرگ­ترین  آن­ها، اتاقی است که سه ستون دارد. اتاق­های دیگر دو ستون دارند. هر ستون، قطری به اندازه متر دارد، و در اتاق دو پنجره شمالی و دو در جنوبی ساخته شده است.

سمت شرقی آن دارای پنج اتاق و دو کفش­کن است که یکی از اتاق­ها به داخل برج راه دارد و در دیوار برج، چند مزقل ساخته شده است. طاق برج­ها، مقرنسی است که با طاق­های زنجیره­ای به هم متصل­اند و با آجرهای قرمز و بزرگ ساخته شده­اند. بلندترین دیوارهای خارجی قلعه در این سمت واقع شده­اند. در سمت غربی قلعه، برجی تازه­ساز است با چهار اتاق و دو راهرو، که درازا و پهنای هر یک از اتاق­های آن  متر است.

در شمال شرقی آن نیز، راهرویی است که به اتاقی تاریک که گویا سزندان بوده است، منتهی می­شود. این راهرو، هم چنین به پله­های که برای رسیدن به پشت­بام ساخته شده­اند، راه دارد. یکی از برج­های شمالی قلعه در سال 1328 هجری شمسی فرو ریخت و ارتش آن را دوباره بازسازی کرد.

کنگره­­های قلعه، گویا به فرمان رضاشاه ساخته شده­اند. در اطراف تپه نیز آثار سنگ قلوه­ای دیده
می­­شود و برج­های جنوبی بر بنای سنگ قلوه­ای نهاده شده­اند. قلعه فلک­الافلاک در دوره پهلوی محل نگهداری زندانیان سیاسی بود و بیشتر زندانیان سیاسی قدیمی بخشی از عمر خود را در این قلعه گذرانده­اند. این قلعه، یکی از بناهای تاریخی است که با گذشت زمان هنوز استوار و پابرجا مانده و اثری مهم و محکم با جاذبه­های جهانگردی فراوان است. بخشی از این قلعه به موزه تبدیل شده است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.