تالاب درگه سنگی، نقده

نام انگلیسی:  Dorgeh Sangi wetland     نام فارسی :  تالاب درگه سنگی

تالاب درگه سنگی در موقعیت جغرافیایی 3700 و E4533 در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این تالاب دائمی بامساحت حوضه آبریز 2100 هکتار در ارتفاع 1280 متری ازسطح آبهای آزاد واقع است.منبع تامین آب آن روانابهای فصلی ناشی ازبارندگی،مازاد جریان آب انهار،سنتی منشعب ازرودخانه گدارنقده،جریان چشمه هاونشت آبهای زیرزمینی می باشد. این تالاب از شمال به رشته كوههای سنگی و از مغرب و جنوب غربی به اراضی چمن زار و پست و شور با شیب 0 تا 5/0 درصد منتهی می‌شود كه این اراضی با افزایش میزان آب به زیر آب می‌رود. و از شرق و جنوب به ارتفاعات نیمه سنگی تا سنگی با خاك كم منتهی می‌شود. مساحت این تالاب حدود 380 هكتار است، عمق متوسط این تالاب 100 سانتیمتر و حداكثر عمق آن 162 سانتیمتر است.

پوشش گیاهی قابل توجه دربخش جنوبی تالاب ،تنوع وکثرت فیتوپلانکتونهاوگونه های جانوری بی مهرگان درآب این تالاب نظیرانواع بنتوزهاوزئوپلانکتونها،زیستگاه بسیارمناسبی رابرای پرندگان آبزی وکنارآبزی بوجودآورده است.ازپرندگان شاخص این تالاب میتوان به فلامینگو،اردک سرسفید،انواع مرغابیها،چنگراشاره نمود.

این تالاب در محور جاده ارومیه به مهاباد واقع شده و از كنار جاده قابل رؤیت است. بعد از رسیدن به سه‌راهی محمدیار و پیمودن یك جاده خاكی 200 متری بطرف شمال شرقی به روستای دورگه سنگی می‌رسیم كه تالاب در حاشیه آن قراردارد. این تالاب كه در بالای جاده نقده ـ مهاباد قرار دارد و از نظر زمین‌شناسی شامل نهشته‌های زیر است:

پرمین

رسوبات پرمین در این منطقه شامل آهك، آهك دولومیتی و ماسه سنگ كه گاهاً نوع كوارتزیتی بوده است. رنگ رسوبات از روشن تا تیره حتی نوع صورتی متمایل به قرمز رنگ نیز دارد كه در سنگهای آهكی و ماسه سنگی نیز دیده می‌شود كه دلیل ناخالصی‌های اكسید آهن و بعضاً كانیهای رسی میباشد، همراه این نهشته‌ها در بعضی از نقاط كنگلومرا، شیل و سیلتستون نیز دیده می‌شود كه ضخامت آنها نسبت به رسوبات نوع اول ازاهمیت كمی نیز برخوردار است.

میوسن

نهشته‌های میوسن شامل آهك به رنگهای خاكستری و صورتی رنگ می‌باشد كه گاهاً ذرات ریزی از سنگ با جنس‌های متفاوت توسط همین آهك‌ها كه نقش سیمان را دارند به همدیگر چسبیده و سنگهای برشی را تشكیل داده‌اند. با توجه به اینكه این سنگها تحت تاثیر عوامل تكنونیكی قرار گرفته‌اند، لذا شكستگی‌های فراوان باعث شده است كه میزان نفوذپذیری این سنگها زیاد و بعلت هوازدگیهای فیزیكی و شیمیایی خرده‌سنگهای آهكی رد پای دامنه برونزده‌ها دیده شوند و همچنین در نقاطی تشكیل پرتگاههائی را دهند كه بعلت ضخامت كم این نهشته‌ها در این مناطق دارای ارتفاع كم می‌باشند. در بعضی از نقاط این سنگها برروی رسوبات جوانتر بصورت ناپیوسته نوع هم شیب قرار گرفته‌اند.

الیگومیوسن

این تشكیلات شامل رسوبات مارنی به رنگ خاكستری تا سبز كه گاهاً بعلت زیاد بودن مواد رسی و تركیبات آهن‌دار متمایل به قرمز تا آجری هم می‌باشد. همراه این نهشته‌ها كنگلومراها و گاهاً لایه‌های نازكی از آهك به ضخامت چند سانتی‌متر تا چندین متر در بین این لایه‌های آهكی دیده می‌شود كه از نظر وجود ماكروفسیلها بسیار بوده و دارای نفوذ‌پذیری زیاد و این نهشته‌ها در بعضی از مناطق بسیار
ناپایدار می‌باشند، بطوریكه درقسمتهایی بصورت واریز بطرف سرازیری‌ها ریخته و برروی همدیگر انباشته شده‌اند. ضخامت این رسوبات در بعضی از قسمتهای چندین متر خصوصاً در كناره جاده تا بیش از 100 متر می‌رسد.

كواترنری

این رسوبات شامل تشكیلات كواترنری می‌باشد كه بصورت رسوبات آبرفتی و مخروط‌افكنه‌ها سیستم قدیمی در ارتفاع بالاتر قرار گرفته‌اند و شامل كنگلومراهائی می‌شوند كه با توجه به عدم دیاژنتیكی موثر است و غالباً بصورت واریزهای پایین سرازیر شده‌اند.

هیدرولوژی

تالاب دو رگه سنگی یك تالاب دائمی است و آب آن از بارش مستقیم و آبهای جاری سطح كه از ارتفاعات اطراف به پایین سرازیرمی‌شود و از دو چشمه كه در ضلع جنوبی و از كنار وارد تالاب می‌شود،
تأمین می‌شود. هنگام افزایش آب چمن‌زارهای سمت غرب و جنوب غربی تالاب به زیر آب می‌رود و مساحت تالاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دوچشمه ذكر شده آب لب شور دارند و از زیر صخره‌هاو كف زمین می‌جوشد و برای شرب انسان بعلت شوری مناسب نیستند. روستائیان دورگه سنگی از آب این چشمه‌ها برای شستشوی ظروف و لباس و
گاهی شستن خودشان از آن استفاده می‌كنند بخصوص كه در زمستان آب چشمه‌ها نیمه گرم است.

دبی تقریبی آب چشمه‌ها عبارتند از: چشمه بزرگ 8 لیتر در ثانیه و چشمه كوچك 4 لیتر در ثانیه، آب چشمه‌ها دائمی و در همه فصول است.