در شمال شرقی شهر بم، در دامنه صخرهای عظیم، قلعه مستحکمی را پی افکندهاند که به ارگ بم معروف است. این قلعه را باغها، خانههای مسکونی و زمینهای کشاورزی محصور کرده و جانب شمالی آن در امتداد رودخانهای قرار دارد. این شهر قدیم از چهار قسمت و 38 برج دیدهبانی تشکیل شده است.
در ازای ضلع غربی و ضلع جنوبی آن به ترتیب 520 و35 متر و مساحت آن در حدود 20000 متر مربع است.
در طرف جنوب قلعه 4 حصار بزرگ وجود دارد. دور تا دور قلعه خندق عمیق حفر شده تا از یورش بیگانگان مصون بماند.
مصالح اصلی بنا خشت خام، گل رس و کاه است، ولی در بعضی از قسمتهای آن سنگ و آجر و تنه درخت خرما نیز به کار رفته است.
قسمتهای مختلف قلعه به ترتیب عبارتند از دروازه ورودی، محله عامه نشین، سربازخانه و بنای مرکزی یا حاکم نشین.
خانههای عمومی کناره کوه روی زمین مسطح بنا شده و از نظر شهرسازی و عناصر زندگی شهری، مجموعه کاملی را تشکیل میداد که تا حدودی نیازهای جامعه زمان خود را رفع میکرد. مکانهای شناخته شده آن شامل راهرو اصلی(بازار)، حسینیه، مسجد(آتشکده)، زورخانه، حمام(عمومی) و سابات جهودها است.
بیشتر خانههای عامه متصل به هم ساخته شده و غالب آنها به یکدیگر راه دارد. دربعضی خانهها آثار حمامی اختصاصی به چشم میخورد و در کنار تعدادی از آنها اصطبل را جدا از محل زندگی ساختهاند. در میان خانههای عامه تفاوتهایی از نظر وسعت، حجم و استحکام مشاهده میشود. تعدادی از ساختمانها بدون در نظر گرفتن مقاومت و دیوارهای حمال آنها به صورت دو طبقه ساخته شده که به احتمال زیاد براثر افزایش جمعیت صوتر گرفته است.
بعد از ورودی، یک راه اصلی تا دروازه دوم کشیده شده، قسمتی از این راه بازار شهر را تشکیل میداد که سقفهای آن فرو ریخته و جرزها و قوسهای آن تا قبل از زلزله بم باقی مانده بود. آثار فروشگاه نانوایی، روغنگیری و قفسههای خشتی بازار، نشانی از رونق گذشته آن به شمار میرود.
به موازات راه اصلی، دو راه دیگر نیز به دروازه دوم اتصال دارد. حسینیه شامل یک محوطه بزرگ، ایوان دو طبقه قرینه و چند اتاق است سه منبر خشتی دارد. زورخانه به سبک سایر ورزشگاههای سنتی از چهار ایوان یک گنبد . یک گود تشکیل شده است. ارگ بم دو مسجد به نامهای مسجد جامعه و مسجد حضرت محم(ص)دارد. حمامی نیز در محل عامه وجود داشته که برای استفاده از آجرهای آن حمام را به کلی منهدم کردهاند. دومین قسمت ارگ بعد از دروازه دوم شامل اصطبل، حصار و اتاقهایی برای نگهبانان است.
دروازه سوم و سومین قسمت ارگ را مکانهای شناخته شدهای از قبیل سربازخانه خانه فرمانده قشون و همچنین آسیاب بادی تشکیل میدهد. چاهی عمیق در سربازخانه وجود دارد که فاقد آب است. از سربازخانه یک راه به قسمت مرکزی قلعه کشیده شده که به حیاط حاکم نشین مرتبط میشود.
مجموعه بنای حاکم نشین را عمارت چهارفصل و خانهای تشکیل میدهد. عمارت چهارفصل سه طبقه دارد که محل استقرار حاکم قلعه بوده است.
در کنار بنای چهارفصل، حمام اختصاصی حاکم و چاه آب وجود دارد. آب مورد نیاز مردم قلعه از
چاههای درون خانهها، تامین میشده است.
بنای قلعه را به بهمن بن اسفندیار نسبت میدهند. مسلم است که سابقه ارگ بم به قبل از اسلام مربوط میشود که در طول تاریخ، بارها مورد یوروش قرار گرفته و بازسازی شده است. این قلعه در زلزله سال 1382 شمسی آسیب فراوان دیده است، ولی پیشبینی میشود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری محافل بینالمللی در چند سال آینده به مرمت و نوسازی آن اقدام نماید.