قلعه نهبندان از جمله آثار به جامانده تاریخی در خراسان جنوبی است که قدمت آن به دوران اشکانیان میرسد و به گفته عدهای از صاحب نظران محل شهر باستانی«نه» در آن جا بوده است.در این قلعه سفالهایی وجود دارد که به لحاظ شکل ظاهری و رنگآمیزی شباهت زیادی به سفالهای دوره اشکانی دارد. البته وجود سفالهای دوره صفویه در قلعه حکایت از آن دارد که این قلعه تا دوران صفویه نیز مورد استفاده واقع میشده است.
قلعه نهبندان که امروزه تپه مدوری به ارتفاع 20 متر و قطر 300متر را تشکیل میدهد، به وسیله حصار بلند و عریضی محصور گردیده و برجهای متعددی نیز آن را در بر گرفته است. مرتفعترین بخش قلعه را سمت شرقی آن تشکیل میدهد که از قرار معلوم جایگاه کهنهتر یا ارگ شهر بوده است. در سمت جنوب قلعه آثار دروازهای دیده میشودکه نشان میدهد این قلعه در دوران آبادانی و رونق احتمالاً دارای دروازههایدیگری نیز بوده است.
ورودی قلعه از طریق دروازهای بوده که به یک هشتی وسیع میرسیده و از آنجا انشعابهایی به گذرها و کوچهها وجود داشته است. سطح قلعه ناهموار و دارای پستی و بلندی فراوانی است. این قلعه دارای حصاری بلند و در عین حال عریض بوده تا نگهبانان و قراولان به راحتی برفراز حصار تردد نمایند.مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه چینه و خشتبوده ولی وجود قطعات آجر و گچ نشان دهنده آن است که در این قلعه بناهای آجری و گچی نیز احداث شده است.
معماری این قلعه به لحاظ فرم و طرح آن دارای ویژگیهای گوناگونی در بخشهای حصار، برج، اتاقها و ورودی و گذرهاست که اگر چه اکنون از پلان اصلی و نقشه قلعه چیزی جز آوار برجای نمانده ولی همان مخروبه قلعه نیز نشانگر نوعی استادی و فن در نوع قلعه از دوران اشکانی تا دوره صفویه است.